Η Ελλάδα έχει ξεμείνει τελείως από ρευστό, αλλά όχι από προσδοκίες

• The Times (London)
• By Jason Manolopoulos*

Η υποστήριξη προς τα ακραία κόμματα ολοένα και διογκώνεται. Το υπερεθνικιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής, έχει αυξήσει την επιρροή του μοιράζοντας δέματα τροφίμων σε φτωχούς Έλληνες. Ενώ οι εθνικιστές και η σκληρή αριστερά είναι κραυγαλλέα αντιευρωπαϊστές, δεν προσφέρουν μια ρεαλιστική εναλλακτική λύση στη λιτότητα. Οι δημοσκοπήσεις συνεχίζουν να δείχνουν υποστήριξη για παραμονή στο ευρώ.

Καθώς η λιτότητα δαγκώνει, οι θυμωμένοι και σε σύγχυση εκλογείς θα μπορούσαν να επιφέρουν χάος σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ.

Υπάρχουν δύο πράγματα που έχουν σημασία στην πολιτική. Το πρώτο είναι τα χρήματα και δεν θυμάμαι το δεύτερο. Αυτό το απόφθεγμα από τον Mark Hanna, το βιομήχανο που διεύθυνε την επιτυχή εκστρατεία προς το Λευκό Οίκο του William McKinley το 1896, ταιριάζει στην Ελλάδα σήμερα για έναν απλό λόγο: τα χρήματα εξαντλήθηκαν.

Οι αρχές της ΕΕ, έχοντας επιτρέψει αυτάρεσκα την αύξηση του δανεισμού κατά τα έτη της αλματώδους ανάπτυξης, τώρα επιμένουν στη σκληρή λιτότητα στην Ελλάδα. Ο πόνος που προκαλείται είναι προφανής: η ανεργία είναι στο ύψος του 21,8% , οι μισθοί μειώθηκαν κατά ένα τέταρτο σε πραγματικούς όρους πέρυσι, και λόγω της φυγής των κεφαλαίων από τις ελληνικές τράπεζες, οι καταθέσεις είναι σε χαμηλά επίπεδα.

Οι περικοπές είναι αισθητές με πολύ απτούς τρόπους. Στα τέλη του περασμένου έτους η αστυνομία έμεινε χωρίς βενζίνη για 24 ώρες. Οι ασφάλεια έχει μειωθεί στα μουσεία της Ελλάδας με προβλέψιμα αποτελέσματα: τον Φεβρουάριο μια συμμορία εξουδετέρωσε τη φρουρά στο Μουσείο της ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Ολυμπίας και έκλεψε κειμήλια.

Πάνος Καμμένος: Θα μας σώσουν οι Ρώσοι και οι Κινέζοι 

(...παιδιά εγώ λέω πρώτα να σώσουν τον εαυτό τους)

Η κρίση απειλεί την ελληνική κληρονομιά, απειλεί όμως και την Ελληνική Δημοκρατία; Την Κυριακή υπάρχουν γενικές εκλογές ενώ τα χρήματα έχουν εξαντληθεί και οι προσδοκίες όχι. Λίγοι στην Ευρώπη φαίνονται ανήσυχοι ότι το αποτέλεσμα μπορεί να οδηγήσει στο απόλυτο χάος την Αθήνα, ότι θα απειλήσει τα σχέδια διάσωσης και ότι μπορεί να οδηγήσει σε ελληνική έξοδο από το ευρώ, με όλες τις συνέπειες που αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει.

Η συνέχιση των μέτρων λιτότητας, που συμφωνήθηκε από τον κυβερνητικό συνασπισμό, με επικεφαλής το διορισμένο τεχνοκράτη Λουκά Παπαδήμο, δεν είναι διασφαλισμένη. Οι ψηφοφόροι απορρίπτουν τα δύο μεγάλα κόμματα που υποστήριξαν το σχέδιο διάσωσης — το αριστερό ΠΑΣΟΚ και τη συντηρητική Νέα Δημοκρατία, που ολισθαίνουν περίπου στο 30-40% και οι δύο μαζί, στις κάλπες. Στο μεγαλύτερο διάστημα της μεταδικτατορικής εποχής από το 1974, αυτά τα δύο κόμματα λάμβαναν περίπου το 80% των ψήφων.

Η υποστήριξη προς τα ακραία κόμματα ολοένα και διογκώνεται. Το υπερεθνικιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής, έχει αυξήσει την επιρροή του μοιράζοντας δέματα τροφίμων σε φτωχούς Έλληνες. Ενώ οι εθνικιστές και η σκληρή αριστερά είναι κραυγαλλέα αντιευρωπαϊστές, δεν προσφέρουν μια ρεαλιστική εναλλακτική λύση στη λιτότητα. Οι δημοσκοπήσεις συνεχίζουν να δείχνουν υποστήριξη για παραμονή στο ευρώ.

Αυτό συνοψίζει την οργισμένη, μπερδεμένη διάθεση των ψηφοφόρων — δεν θέλουν τη λιτότητα ή τις συνέπειες από την απόρριψή της. Θέλουν όμως να δείξουν πόσο θυμωμένοι είναι από την ευνοιοκρατία και τη διαφθορά του ΠΑΣΟΚ, της Νέας Δημοκρατίας και της πολιτικής τάξης.

Λίγα από τα κόμματα έχουν κάποιες σοβαρές οικονομικές πολιτικές — το συντηρητικό κόμμα Ανεξάρτητοι Έλληνες, τώρα με 12% στις δημοσκοπήσεις, αποδέχεται, απροκάλυπτα ότι δε διαθέτει κανένα απολύτως σχέδιο. Αντίθετα, γίνεται λόγος για απατηλές λύσεις, χωρίς πόνο, από τον ιππότη με το άσπρο άλογο — θα μας σώσουν οι Κινέζοι ή οι Ρώσοι ή θα ανακαλύψουμε ορυχεία χρυσού ή κοιτάσματα πετρελαίου.

Μόνο τρία μικροσκοπικά κόμματα έχουν σοβαρά σχέδια για συρρίκνωση του διογκωμένου και αναποτελεσματικού δημόσιου τομέα.  Όλα μαζί συγκεντρώνουν μικρότερο από 6 % στις δημοσκοπήσεις. Οι παλιές συνήθειες, ωστόσο, δύσκολα πεθαίνουν στα δύο κύρια κόμματα. Η συμμαχία μοίρασε προεκλογικές παροχές σε ευνοούνενες ομάδες συμφερόντων και η Νέα Δημοκρατία έχει υποσχεθεί αυξήσεις των αποδοχών των αστυνομικών τις οποίες δεν μπορεί να ικανοποιήσει .

Μερικές ημέρες πριν την ψηφοφορία, η συζήτηση έχει μετατοπιστεί στα τετριμμένα. Κανείς πολιτικός δεν είπε κάτι επί της ουσίας σχετικά με τα περαιτέρω μέτρα λιτότητας που πρέπει να ληφθούν τον Ιούνιο ή ότι υπάρχει σοβαρή δυνατότητα εξόδου από τη ζώνη του ευρώ αν η Ελλάδα δεν συμμορφωθεί. Αντίθετα, η εκστρατεία έχει μετατραπεί σε ένα αλλόκοτο ριάλιτι TV show, με ηθοποιούς, σπορ κάστερς, αρσιβαρίστες, ποδοσφαιριστές, μπασκετμπολίστες και βολεϋμπολίστες, που στρατολογούνται, προκειμένου οι celebritIes να θέσουν υποψηφιότητα για να καλυφθεί το κενό της πολιτικής.

Ορισμένοι σχολιαστές λένε ότι θα επικρατήσει η σωφροσύνη και η κοινή λογική ώστε τα μετριοπαθή φιλοευρωπαϊκά κόμματα να κερδίσουν αρκετή υποστήριξη για να μορφή ενός κυβερνητικού συνασπισμού. Αλλά η αξιοπιστία των κύριων κομμάτων είναι σοβαρά κατεστραμμένη. Επιπλέον ούτε αυτά ούτε η τρόικα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συμπεριφέρθηκαν με μετριοπαθή τρόπο. Καμία χώρα δεν έχει εφαρμόσει μέτρα λιτότητας της κλίμακας της Ελλάδας και παρέμεινε δημοκρατία.

Η αντίληψη ότι το "κούρεμα", με το οποίο ένα τμήμα των χρεών διαγράφτηκε, μειώνει σημαντικά τις υποχρεώσεις, είναι ένας μύθος. Οι ελληνικές τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες όλες έπρεπε να υποστούν το κούρεμα, που τους έκανε αφερέγγυους. Στη συνέχεια έπρεπε να δανειστούν νέα χρήματα από τα κράτη μέλη της ΕΕ. Το ελληνικό χρέος είναι περισσότερο το 2012 από ό, τι ήταν το 2009 και θα αυξηθεί το 2013, από 322 δις ευρώ σε 339 δις. Ο όρος "διάσωση" είναι λανθασμένος, επειδή τα κονδύλια είναι δάνεια, τα οποία φέρουν επιτόκια περίπου 3,5%. Η Γερμανία μπορεί να δανειστεί σε λιγότερο από 2%, έτσι αυτή πράγματι μπορεί να επωφεληθεί από τη "διάσωση".

Δεν υπάρχει καμία πραγματική ευκαιρία για να επιτύχει το τρέχον πρόγραμμα. Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 7% πέρυσι και προβλέπεται για φέτος τουλάχιστον 4%. Η λιτότητα απλώς τροφοδοτεί και εμβανθύνει την ύφεση.

Η κρίση, στη βάση της, αφορά τη νομιμότητα και την αρμοδιότητα, παρά το ευρώ. Η Ελλάδα κακοδιοικείται εδώ και δεκαετίες από μία κατεστραμμένη, ανίκανη πολιτική τάξη. Το κράτος είναι μεγάλο, αλλά οι δημόσιες υπηρεσίες είναι κακές — οι χειρότερες των δύο κόσμων. Η γραφειοκρατία είναι χρόνια.

Κάποια πρόοδος έχει σημειωθεί: για παράδειγμα, ορισμένα κλειστά επαγγέλματα έχουν ανοίξει. Αλλά η Ελλάδα χρειάζεται σοβαρή μεταρρύθμιση για την ανοικοδόμηση και την απελευθέρωση της οικονομίας, να αφήσει τις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και κάνει την πολιτική της ειλικρινέστερη και καθαρότερη. Αυτές οι εκλογές δε θα βοηθήσουν.

Ο θυμός ενάντια στα κατεστημένα κόμματα είναι κατανοητός. Αλλά υπάρχει ο κίνδυνος η οργή να γίνει η μόνη αντίδραση. Αυτή τη στιγμή το καλύτερο αποτέλεσμα στις 6 Μαΐου θα είναι η πολιτική ασάφεια. Αλλά υπάρχει πραγματικός κίνδυνος η οργή των εκλογέων να βυθίσει την Ελλάδα — και το υπόλοιπο της ζώνης του ευρώ — στο χάος.

*Ο Jason Manolopoulos είναι ο συγγραφέας του βιβλίου "Greece’s ‘Odious’ Debt (Anthem Press) .Το βιβλίο αυτό το έχουμε στα προτεινόμενα του blog μας, στη δεξιά στήλη.