Τι Σημαίνει Ελλάδα

• The New York Times


• By Paul Krugman

Θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς χώρες που αρνούνται συστηματικά το μέλλον στους νέους ανθρώπους τους - η ανεργία των νέων στην Ιρλανδία, η οποία συνήθως είναι χαμηλότερη από ό, τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, τώρα είναι σχεδόν στο 30 %, ενώ είναι κοντά στο 50% στην Ελλάδα - υποτίθεται ότι θα επιτύχουν αρκετή ανάπτυξη για να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.

Λοιπόν, η Ελλάδα έχει επίσημα κηρύξει στάση πληρωμών προς τους ιδιώτες δανειστές της. Ήταν μια "ομαλή" πτώχευση, με διαπραγμάτευση και όχι απλώς με ανακοίνωση, η οποία υποθέτω ότι είναι καλό πράγμα. Παρόλα αυτά, η ιστορία δεν έχει τελειώσει. Ακόμη και με αυτή την ελάφρυνση του χρέους, η Ελλάδα - όπως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αναγκάζονται να επιβάλουν λιτότητα σε οικονομίες που βρίσκονται υπό ύφεση - φαίνεται καταδικασμένη να υποφέρει για πολλά ακόμη χρόνια.

Και αυτό είναι ένα παραμύθι που πρέπει να λέγεται. Για τα δύο τελευταία χρόνια, η ελληνική ιστορία, όπως ήδη το έθεσε ένα πρόσφατο έγγραφο για την οικονομική πολιτική, "ερμηνεύεται ως μία παραβολή για τους κινδύνους της δημοσιονομικής σπατάλης." Δεν περνά μέρα χωρίς κάποιος πολιτικός ή προβεβλημένη αυθεντία, με τον αέρα ανθρώπου που μεταφέρει μεγάλη σοφία, που να μη λέει ότι θα πρέπει αμέσως να μειώσουμε τις δημόσιες δαπάνες ή θα δούμε να γινόμαστε Ελλάδα, Ελλάδα σας λέω.

Ελλειμματικός φωτισμός δίπλα σ' ένα παγκόσμιο σύμβολο

Απλά, για ν' αναφέρω ένα πρόσφατο παράδειγμα, όταν ο Mitch Daniels, ο κυβερνήτης της Ιντιάνα, εκφώνησε τη Ρεπουμπλικανική απάντηση προς το Προεδρικό Διάγγελμα προς το Έθνος, επέμεινε ότι "βρισκόμαστε σε πολύ μικρή απόσταση πίσω από την Ελλάδα, την Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομική καταστροφή" Επί τη ευκαιρία, προφανώς κανείς δεν του είπε ότι η Ισπανία είχε χαμηλό δημόσιο χρέος και πλεόνασμα του προϋπολογισμού την παραμονή της κρίσης. Έχει μπει σε μπελάδες λόγω των υπερβολών του ιδιωτικού τομέα και όχι του δημόσιου.

Αλλά εκείνο που η ελληνική εμπειρία δείχνει, είναι ότι στην πραγματικότητα, ενώ τα ελλείμματα στις καλές εποχές μπορεί να σας βάλουν σε μπελάδες - που είναι πράγματι η ιστορία της Ελλάδας και όχι της Ισπανίας - προσπαθώντας να εξαλείψετε τα ελλείμματα, όταν είστε ήδη στο πρόβλημα, αυτό είναι η συνταγή για την ύφεση.



Αυτές τις μέρες, η λιτότητα που προκαλείται από την ύφεση, είναι ορατή σε όλη την περιφέρεια της Ευρώπης. Η Ελλάδα είναι η χειρότερη περίπτωση, με την ανεργία να βρίσκεται στα ύψη, στο 20 %, ακόμη και οι δημόσιες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της υγειονομικής περίθαλψης, καταρρέουν. Αλλά η Ιρλανδία, η οποία έκανε ό, τι της είπε o όχλος της λιτότητας, βρίσκεται επίσης σε τρομερή κατάσταση, με την ανεργία κοντά στο 15% και το πραγματικό ΑΕΠ να πέφτει κατά διψήφιο αριθμό. Η Πορτογαλία και η Ισπανία βρίσκονται σε παρόμοια δεινή θέση.

Και η λιτότητα με ύφεση, δεν προκαλεί μόνο τεράστια δεινά. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι είναι αυτοκαταστροφική, ακόμη και από καθαρά δημοσιονομική άποψη, καθώς ο συνδυασμός της μείωσης των εσόδων λόγω της ύφεσης και της επιδείνωσης των μακροπρόθεσμων προοπτικών, στην πραγματικότητα μειώνει την εμπιστοσύνη της αγοράς και καθιστά το μέλλον του χρέους δύσκολα διαχειρίσιμο. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς χώρες που αρνούνται συστηματικά το μέλλον στους νέους ανθρώπους τους - η ανεργία των νέων στην Ιρλανδία, η οποία συνήθως είναι χαμηλότερη από ό, τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, τώρα είναι σχεδόν στο 30 %, ενώ είναι κοντά στο 50% στην Ελλάδα - υποτίθεται ότι θα επιτύχουν αρκετή ανάπτυξη για να εξυπηρετήσουν το χρέος τους.

Αυτό όμως δεν έπρεπε να συμβεί. Πριν από δύο χρόνια, καθώς πολλοί φορείς χάραξης πολιτικής και ειδήμονες άρχισαν να ζητούν άλμα από την τόνωση στη λιτότητα, υποσχέθηκαν μεγάλα κέρδη σε αντάλλαγμα τον πόνο. "Η ιδέα ότι τα μέτρα λιτότητας θα μπορούσαν να προκαλέσουν στασιμότητα είναι εσφαλμένη", δήλωνε τον Ιούνιο του 2010 ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ, ο τότε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αντίθετα, επέμενε, η δημοσιονομική πειθαρχία θα εμπνεύσει εμπιστοσύνη, και αυτό θα οδηγούσε σε οικονομική ανάπτυξη.

Και κάθε ελαφρά ανάκαμψη σε μια οικονομία λιτότητας χαιρετίστηκε ως απόδειξη ότι η πολιτική αυτή αποδίδει. Η Ιρλανδική λιτότητα ανακηρύχθηκε ως μία ιστορία επιτυχίας όχι μία, αλλά δύο φορές, πρώτα το καλοκαίρι του 2010 και πάλι το περασμένο φθινόπωρο. Κάθε φορά οι υποτιθέμενες καλές ειδήσεις εξανεμίζονταν γρήγορα.

Αν τώρα ρωτήσετε ποιες εναλλακτικές λύσεις είχαν χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιρλανδία, η απάντηση είναι ότι δεν είχαν και δεν έχουν καλές εναλλακτικές λύσεις εκτός από την εγκατάλειψη του ευρώ, ένα ακραίο βήμα που, ρεαλιστικά, οι ηγέτες τους δεν μπορούν να το κάνουν μέχρι που όλες οι άλλες επιλογές να έχουν αποτύχει - μια κατάσταση πραγμάτων, που, αν ρωτήσετε εμένα, η Ελλάδα πλησιάζει γρήγορα.

Η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα μπορούσαν να αναλάβουν δράση για να κάνουν αυτά τα ακραία βήματα λιγότερο αναγκαία, αφενός ζητώντας λιγότερη λιτότητα, αφετέρου κάνοντας περισσότερα για να δοθεί ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονομία στο σύνολό της. Αλλά το κύριο σημείο είναι ότι η Αμερική έχει εναλλακτική λύση: έχουμε το δικό μας νόμισμα, και μπορούμε να δανειστούμε μακροπρόθεσμα με ιστορικά χαμηλά επιτόκια, γι 'αυτό δεν χρειάζεται να εισάγουμε έναν φαύλο κύκλο λιτότητας και οικονομικής συρρίκνωσης.

Έτσι είναι καιρός να σταματήσει η επίκληση της Ελλάδας ως μια προειδοποιητική ιστορία σχετικά με τους κινδύνους των ελλειμμάτων. Από αμερικανική άποψη, η Ελλάδα πρέπει αντίθετα να θεωρηθεί ως μια προειδοποιητική ιστορία σχετικά με τους κινδύνους που αναδύονται από την προσπαθειά της να μειώσει τα ελλείμματα πολύ γρήγορα, ενώ η οικονομία εξακολουθεί να είναι σε βαθιά ύφεση. (Και ναι, παρά τις κάποιες καλύτερες ειδήσεις πρόσφατα, η οικονομία μας εξακολουθεί να είναι σε βαθιά ύφεση)

Η αλήθεια είναι ότι αν θέλετε να ξέρετε ποιος πραγματικά προσπαθεί να μετατρέψει την Αμερική σε Ελλάδα, δεν είναι εκείνοι που ζητούν περισσότερη τόνωση της υπό ύφεση οικονομίας μας. Είναι οι άνθρωποι που ζητούν να μιμηθούμε τα ελληνικού τύπου μέτρα λιτότητας, έστω κι αν δεν αντιμετωπίζουμε ελληνικού τύπου περιορισμούς στο δανεισμό και ως εκ τούτου να βυθιστούμε σε μια ελληνικού τύπου ύφεση.