Τα άσχημα στερεότυπα της Γερμανίας έρχονται στην επιφάνεια στην Ελλάδα

• Der Spiegel
• By Julia Amalia Heyer and Ferry Batzoglou

Οι Έλληνες έχουν πάψει να είναι μεγάλοι θαυμαστές των Γερμανών και τους συγκρίνουν με Ναζί αποφασισμένους να δημιουργήσουν το "Τέταρτο Ράιχ" με τη χρήση οικονομικών μέσων. Αυτό που κάποτε ήταν ένα είδος υπερβολής, που εκφραζόταν ως επί το πλείστον σε σκίτσα, έχει πλέον γίνει πραγματική, ευρέως διαδεδομένη και ανησυχητική πεποίθηση μεταξύ των Ελλήνων. 

Ο Στάθης Σταυρόπουλος κουράστηκε να σχέδιάζει τους κακούς Γερμανούς, αλλά το κάνει ξανά και ξανά με ελαφρώς διαφορετικό θέμα κάθε φορά. Στα σχέδιά του, ο γνωστός σκιτσογράφος, έχει ντύσει τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ με αποκρουστικές στολές, την τοποθέτησε σε ένα τανκ και την εμφανίζει να τρομάζει τα μικρά ελληνόπουλα. 

Ο Σταυρόπουλος απεικονίζει τον Χορστ Ράιχενμπαχ, τον Γερμανό επικεφαλής της ευρωπαϊκής ομάδας εργασίας της Ένωσης, ως ένα είδος αξιωματικού της Βέρμαχτ, του γερμανικού στρατού του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου, να ελέγχει μαριονέτες με κλωστές γελώντας σαρδόνια. Οι μαριονέτες φέρουν τα πρόσωπα των μελών της ελληνικής κυβέρνησης. Η λέξη "Ράιχ" στο Ράιχενμπαχ είναι γραμμένη με κεφαλαία γράμματα. 

Οι Γερμανοί σπάνια απεικονίζονται τόσο φριχτοί όπως συμβαίνει σήμερα στα ελληνικά ΜΜΕ.

Η μοχθηρή Γερμανίδα φορώντας και πάλι τη στολή της στην Ελλάδα αυτές τις μέρες, αρπάζει τα μωρά μακριά από τις μητέρες τους και μετράει τα φασόλια στη φασολάδα, που θεωρείται το εθνικό φαγητό. "Τι πρέπει να κάνω; Αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση τώρα", λέει ο Σταυρόπουλος. Ακόμη και οι New York Times δημοσίευσαν πρόσφατα ένα από τα σκίτσα του, τα οποία ο Σταυρόπουλος χαρακτηρίζει  "περισσότερο τραγικά παρά αστεία".

Η απότομη άνοδος του αντι-γερμανικού κλίματος 

Αν και παρόμοιες υπενθυμίσεις του ναζιστικού παρελθόντος της Γερμανίας έχουν κατά καιρούς εμφανιστεί στα γαλλικά, ισπανικά και βρετανικά μέσα ενημέρωσης, οι Γερμανοί σπάνια απεικονίζονται τόσο φριχτοί όπως συμβαίνει σήμερα στα ελληνικά ΜΜΕ. 

Οι εικόνες της καγκελαρίου Μέρκελ με σκληρή έκφραση του προσώπου της εμφανίζονται τώρα σχεδόν κάθε μέρα στα πρωτοσέλιδα των ελληνικών εφημερίδων. Οι γελοιογραφίες που την απεικονίζουν ως μια ξεδοντιασμένη βδέλλα ή ως μία αυστηρή δασκάλα να κουνάει το δάκτυλό της, φαίνονται σχεδόν ήπιες σε σύγκριση με σκληρότερες απεικονίσεις της, όπου κρατάει ένα μαστίγιο από δέρμα και φοράει ένα περιβραχιόνιο με τη Σβάστικα. 

Υπάρχει μόνο ένα άλλο πρόσωπο που μπορεί να ανταγωνιστεί την κ. Μέρκελ για τη θέση του πιο στιγματισμένου από τους Έλληνες αυτή τη στιγμή: Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος μερικές φορές εμφανίζεται φορώντας τη στολή των SS. 

Το βιτριόλι δεν εμφανίζεται μόνο στις εφημερίδες. Ο δημοσιογράφος Γεώργιος Τέαγκας παρουσιάζει ζωντανά ύβρεις κατά των "Γερμανών κατακτητών" κάθε βράδυ στο Extra 3, τηλεοπτικό σταθμό με έδρα την Αθήνα. Στην εκπομπή του "Χωρίς Αναισθητικό" επικρίνει τα "βάρβαρα μέτρα" που επιβλήθηκαν στη χώρα του "από το Βερολίνο." 

Ο ραδιοφωνικός σταθμός Real FM πρόσφατα υποχρεώθηκε να καταβάλει πρόστιμο ύψους € 25.000 για "κατάχρηση της ελληνικής γλώσσας" όταν ο Τράγκας χρησιμοποίησε αισχρολογίες για τη Μέρκελ σε δύο ζωντανές μεταδόσεις. 

Κραδαίνοντας σκόπιμα το ναζιστικό ρόπαλο

Η ρήξη της σχέσης ανάμεσα στη Γερμανία και την Ελλάδα είναι πανταχού παρούσα, αλλά το ερώτημα είναι αν τα ΜΜΕ τροφοδοτούν το μίσος ή απλά το καταγράφουν. Ο Ανδρέας Καψαμπέλης, αρχισυντάκτης του ταμπλόιντ "Δημοκρατία" έχει σαφή γνώμη για το θέμα. Πιστεύει ότι οι Γερμανοί προσπαθούν να καταστρέψουν τους Έλληνες και χρησιμοποιούν οικονομικά μέσα για να επιτύχουν αυτό, που δεν κατάφεραν να κάνουν στρατιωτικά πριν από 60 χρόνια.

Η εφημερίδα του δημοσίευσε πρόσφατα μια πρωτοσέλιδη ιστορία με τίτλο «Μνημόνιο Macht Frei," μια αναφορά στο κυνικό σύνθημα «Arbeit Macht Frei" ("Η Εργασία σάς απελευθερώνει") στην είσοδο του στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου, από τη μία, και για τις υποχρεώσεις της Ελλάδας που απορρέουν από τις συμφωνίες των δανείων με τους διεθνείς πιστωτές της, από την άλλη. Για να εξασφαλιστεί ότι ακόμη και ο πιο ανενημέρωτος αναγνώστης θα καταλάβει τον τίτλο, η λέξη "Νταχάου" τυπώθηκε με έντονα γράμματα κάτω από αυτό. "Κάνουμε τη δουλειά μας και εκφράζουμε την κοινή γνώμη", λέει ο Καψαμπέλης. 

Ο Γεώργιος Δελαστίκ γράφει για την "ανάπτυξη του τέταρτου Ράιχ" στην αριστερή-φιλελεύθερη εφημερίδα Έθνος. Ο Δελαστίκ πιστεύει ότι ένας πιθανός στόχος αυτής της νέας κατοχής είναι να διασφαλίσει ότι οι Γερμανοί συνταξιούχοι, με τις δήθεν πολυτελείς συντάξεις τους, θα είναι σε θέση να ξαπλώσουν στον ήλιο σε μια φτωχή Ελλάδα. 

Ο Δελαστίκ, 59, είναι ένας φιλικός άνθρωπος με ένα πονηρό χαμόγελο. Ο κορυφαίος αρθρογράφος, ο οποίος γράφει καθημερινά κομμάτια γνώμης, σε ειδική σελίδα στην εφημερίδα, συναντιέται με εμάς στο γραφείο του στο κτίριο σύνταξης. Υπάρχουν διεθνείς εφημερίδες και περιοδικά τακτοποιημένα, ταξινομημένα και στοιβαγμένα κατά μήκος των τοίχων, συμπεριλαμβανομένων των Σπίγκελ, Frankfurter Allgemeine Zeitung, της γαλλικής εφημερίδας Le Monde και της ισπανικής εφημερίδας El País, με πολύχρωμες Post-it σημειώσεις να προεξέχουν από τις εσωτερικές σελίδες τους. Ο Δελαστίκ, ο οποίος μιλάει οκτώ γλώσσες, γνωρίζει πολύ καλά τους κινδύνους της εθνικής δυσαρέσκειας. "Είμαι ένθερμος ευρωπαϊστής", λέει. 

Παρ' όλα αυτά, χρησιμοποιεί επίσης τον όρο "Τέταρτο Ράιχ" στο γράψιμό του και αναφέρεται στα μέτρα λιτότητας που απαιτούνται από τη χώρα του ως "δημοσιονομικό Νταχάου". Όταν ρωτήθηκε γιατί χρησιμοποιεί τέτοια σκληρή γλώσσα, λέει ότι είναι "αυτοάμυνα" και εξηγεί ότι χρησιμοποιεί τα κομμάτια γνώμης του ως μια προσπάθεια να αποκαταστήσει την πληγωμένη αξιοπρέπεια των Ελλήνων και ότι το κάνει με την προβολή της πιο ευαίσθητης πλευράς των Γερμανών: το ναζιστικό παρελθόν τους.

Κανείς στα ελληνικά ΜΜΕ δεν είναι πρόθυμος να αναγνωρίσει ότι τα δύο πράγματα δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Και όποιος θα μπορούσε να το κάνει κραδαίνει σήμερα το ναζιστικό ρόπαλο. 

Από ερωτευμένος σε εχθρό

Τα γερμανικά δημοσιεύματα ήταν στην πραγματικότητα πρώτα που χρησιμοποίησαν υποτιμητική γλώσσα, αναφέροντας τους "πτωχευμένους Έλληνες" ως "απατεώνες στην οικογένεια του ευρώ". Οι Έλληνες κατέθεσαν αγωγή για συλλογική συκοφαντική δυσφήμηση εναντίον του περιοδικού Focus του Μονάχου, πριν από αρκετούς μήνες, μετά την απεικόνιση του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου με το ένα δάκτυλο προτεταμένο, το Φεβρουάριο του 2010. Οι Έλληνες ήταν, επίσης, αγανακτισμένοι με την κριτική της Μέρκελ για την "αναποτελεσματικότητα της Νότιας Ευρώπης." Ωστόσο αυτά δύσκολα μπορούν να εξηγήσουν τα υβριστικά λόγια μίσους. 

Από τότε, λέει ο Δελαστίκ, τα αντι-γερμανικά συναισθήματα έχουν ξεπεράσει το δημοσιογραφικό χώρο. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες θυμίζουν τώρα στα εγγόνια τους τη ναζιστική κατοχή, λέει, και σχεδόν όλοι οι Έλληνες έγιναν ξαφνικά ειδικοί στο θέμα του αναγκαστικού δανείου του γερμανικού Ράιχ που επιβλήθηκε στην εθνική τράπεζα στην Ελλάδα το 1942. "Είναι φοβερό", λέει ο Δελαστίκ, σημειώνοντας ότι αυτό το είδος της σκέψης δεν ταιριάζει με την ιδέα μιας ενωμένης Ευρώπης. 

Ωστόσο, ο Δελαστίκ αρνείται να παραδεχθεί ότι τροφοδοτεί επίσης ο ίδιος το αντι-γερμανικό κλίμα με τα σκληρά κομμάτια που συντάσσει. Είναι καθήκον του, λέει, "να πείσει ότι η προσέγγιση των Γερμανών πολιτικών που περιγράψαμε είναι λάθος". 

Οι Έλληνες δεν μπορεί να ταπεινώνονται ξανά και ξανά, λέει ο Δελαστίκ, προσθέτοντας ότι η τεράστια πίεση και τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται από τους διεθνείς πιστωτές - με πρώτη μεταξύ αυτών τη Γερμανία - δεν θα οδηγήσουν στην επιτυχία, αλλά, μάλλον, στην πλήρη άρνηση των συμπατριωτών του να συνεργαστούν. Πράγματι, τουλάχιστον σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Επίκαιρα την περασμένη εβδομάδα, φαίνεται ότι πολλοί Έλληνες έχουν πειστεί ότι όλα τα προηγούμενα δεν είναι τίποτα άλλο παρά πολεμική.

Από τους περίπου 800 Ελληνες που ρωτήθηκαν από την εταιρεία δημοσκοπήσεων VPRC, περισσότερο από τα τρία τέταρτα δήλωσαν ότι αισθάνονται τη Γερμανία εχθρική προς την Ελλάδα. Το 69% πιστεύει ακόμη ότι οι Γερμανοί πολιτικοί επιδιώκουν πραγματικά τη δημιουργία ενός "Τέταρτου Ράιχ"

Περνώντας τη γραμμή 

Ο αρχισυντάκτάκτης της μεγαλύτερης εφημερίδας στην Ελλάδα, της αριστερής-φιλελεύθερης Τα Νέα, είναι ένας άνθρωπος επιπέδου. Ο Νότης Παπαδόπουλος, 50, σπούδασε στο Essex και έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος για πάνω από δύο δεκαετίες. Αυτός δεν έχει κανένα συμφέρον για παραλληλισμούς με τη ναζιστική εποχή. "Δεν μας αρέσουν τέτοιες υπερβολές",  λέει. Μέχρι πρόσφατα, η εφημερίδα του υποστήριζε τις πολιτικές της κυβέρνησης και, κατ 'επέκταση, αυτές των διεθνών πιστωτών. Παρ' όλα αυτά, πιστεύει ότι η γραμμή ξεπεράστηκε όταν διέρρευσε η ιδέα ενός Επιτρόπου για τη λιτότητα στην Αθήνα- μια γερμανική ιδέα. "Έκανε όλους να σκεφτούν τους αξιωματικούς των Ναζί," λέει.

 Μετά από αυτό, Τα Νέα τύπωσαν στο εξώφυλλο τους το σκίτσο μιας θυμωμένης Μέρκελ να κρατάει από τις αλυσίδες μια ανήσυχη Ελλάδα. Οι λέξεις "Nein! Nein! Nein!" - στα γερμανικά - τυπώθηκαν πάνω από το σκίτσο. 

Σχολιάζοντας την πιο πρόσφατη πρόταση του Σόιμπλε ότι οι ελληνικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Απρίλιο πρέπει να αναβληθούν, ο αρχισυντάκτης Παπαδόπουλος μπορεί μόνο να πει: ".. Αυτό είναι αντιδημοκρατικό Η πολιτική αυτή είναι αντιπαραγωγική" 

Μέχρι στιγμής, η δυσαρέσκεια έχει περιοριστεί στους Γερμανούς πολιτικούς. Όμως, σε πρόσφατη συνέντευξή της, η Γερμανίδα τραγουδίστρια Ute Lemper, η οποία σχεδιάζει να δώσει συναυλίες στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη αυτή την εβδομάδα, εκλιπαρούσε τους Έλληνες "να μη με σκέφτονται ως Γερμανίδα".