Το Τούρκικο Παράδοξο: Πώς το AKP ταυτόχρονα αγκαλιάζει και παραβιάζει τη Δημοκρατία

• Foreign Affairs
• By Michael J. Koplow & Steven A. Cook*

Με τη διακυβέρνηση του AKP οι Τούρκοι πολίτες απόλαυσαν πολύ υψηλότερα επίπεδα συμμετοχής. Αλλά η δύναμή τους να αμφισβητήσουν την κυβέρνηση τέθηκε εν αμφιβόλω. Τα τελευταία πέντε χρόνια ο Ερντογάν και το AKP αποδείχθηκαν αδυσώπητοι στο να στοχοποιούν οποιονδήποτε αντιλαμβάνονταν ότι αμφισβητούσε την εξουσία τους ή αποτελούσε απειλή για την κυριαρχία τους.

Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης που ιδρύθηκε το 1844 ως κέντρο σπουδών για την Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία, ήταν, εδώ και δεκαετίες, σύμβολο της θρησκευτικής ανεκτικότητας και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Δημοκρατίας της Τουρκίας. Αλλά το 1971, η Αγκυρα έκλεισε το σπουδαστήριο, όταν το συνταγματικό δικαστήριο, το οποίο κυριαρχόνταν από τους υποστηρικτές του Κεμαλισμού, της κοσμικής ιδεολογίας του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, απεφάνθη ότι μόνο ο στρατός επιτρέπεται να λειτουργεί υπό την εποπτεία του μη κυβερνητικά ιδιωτικά κολλέγια. Έτσι το Μάρτιο, όταν ο πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η Θεολογική Σχολή της Χάλκης θα αποκατασταθεί και θα ανοίξει ξανά, φάνηκε ότι το Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης  (AKP), η παράταξη που κυβερνάει τη χώρα από το 2002, προωθούσε μία μεταρρυθμιστική ατζέντα ώστε να γίνει η Τουρκία μία πιο ανοικτή κοινωνία, επεκτείνοντας τις ατομικές, θρησκευτικές και οικονομικές ελευθερίες.

Αλλά ενώ η Αγκυρα με το ένα χέρι ενθαρρύνει τη διαφάνεια, με το άλλο τη στραγγαλίζει. Το Μάιο, ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα σταματούσε τις κρατικές επιδοτήσεις για τις τέχνες, κλείνοντας την κάνουλα των $63 εκατ. της ετήσιας χρηματοδότησης, θέτοντας, στην πραγματικότητα, σε κίνδυνο περισσότερα από 50 κρατικά θέατρα και καλλιτεχνικούς χώρους σε ολόκληρη τη χώρα.

Το AKP ισχυρίσθηκε ότι το έπραξε προς χάριν των ιδιωτικών επιχειρήσεων και της εφαρμογής μιας σύγχρονης προσέγγισης της κυβέρνησης στον τρόπο της χορηγίας των τεχνών. Οι αντιπάλοι υποστήριξαν ότι ήταν μια συνειδητή προσπάθεια επιβολής της σιωπής στους καλλιτέχνες, μερικοί από τους οποίους έχουν καταστεί εξαιρετικά επικριτικοί προς την κυβέρνηση του AKP. Από το ξεκίνημα ακόμη της εποχής του AKΡ,  ο κόσμος παρακολουθούσε με προσοχή για να δεί εάν η Τουρκία θα αγκάλιαζε ή θα παραβίαζε τη δημοκρατία. Αυτό που γίνεται σαφές, είναι ότι η στρατηγική του Ερντογάν κάνει και τα δύο ταυτόχρονα.

Ο Ερντογάν επιλέγει να πατάει ταυτόχρονα σε δύο βάρκες. Στην περίπτωση 
αυτή δε φτάνεις ποτέ στον προορισμό σου.

Το κλειδί για την κατανόηση της δημοκρατίας στο πλαίσιο του AKP, βρίσκεται στην ίδια την έννοια της δημοκρατίας. Ο πολιτικός επιστήμονας του Yale, Robert Dahl, έγραψε ότι η Δημοκρατία ορίζεται με βάση τον βαθμό στον οποίο οι πολίτες μπορούν να συμμετέχουν στον πολιτικό βίο και αν μπορούν να αμφισβητήσουν την εξουσία της κυβέρνησης. Εξετάζοντας ξεχωριστά κάθε παράγοντα αποκαλύπτεται γιατί η Τουρκία αποτελεί ένα τέτοιο παράδοξο.

Η περίπτωση της Γερμανίδας αθλήτριας

Η 23χρονη Γερμανίδα αθλήτρια της οκτάκωπης κωπηλασίας Νάντια Ντριγκάλα, αποχώρησε, πριν εκδιωχθει προφανώς, από την Ολυμπιακή Ομάδα της χώρας της, γιατί διατηρεί δεσμό με στέλεχος νεοναζιστικού κόμματος της πατρίδας της

Μπορεί μια αθλήτρια(τής) να εκπροσωπεί τη χώρα μας στους Ολυμπιακούς Αγώνες και να κάνει ρατσιστικούς υπαινιγμούς στο τουΐτερ; Η απάντηση ήδη έχει δοθεί. Όχι, γιατί παραβιάζει τα Ολυμπιακά ιδεώδη, που  προάγουν τον αλληλοσεβασμό, την ανοχή στη διαφορετικότητα και την ισότιμη συμμετοχή.  

Κάποιοι έσπευσαν, σταθερά προσηλωμένοι στο " έλα μωρέ τι έγινε", να κατακεραυνώσουν την απόφαση της ΕΟΑ, που στέρησε την ευκαιρία στην αθλήτριά μας - και τη χώρα μας - να διεκδικήσει το μετάλλιο και αρκετοί, μόνιμοι οπαδοί των θεωριών της συνομωσίας, είδαν και πάλι πίσω απ' όλα, το δάκτυλο αυτών του απεργάζονται, γενικώς, την καταστροφή της Ελλάδας. 

Πολλοί, ας τους κατατάξω προς το παρόν στον ευρύτερο αυτοχαρακτηριζόμενο προοδευτικό χώρο, έκαναν ακόμη ένα βήμα. Βρήκαν στη δημοφιλή διαφήμιση της Wind με τον "Πίου, Πίου" σαφέστερο ρατσιστικό μήνυμα από αυτό της αθλήτριάς μας και ιδού η υποκρισία όλων αυτών που δε διστάζουν να διυλίσουν τον κώνωπα ενώ είναι πρόθυμοι να καταπιούν την κάμηλο.

Σε όλους λοιπόν αυτούς τους δίνω, όχι ως απλή υπόθεση εργασίας, αλλά ως ένα πραγματικό γεγονός, αυτό που συνέβη πριν από μία εβδομάδα στην ολυμπιακή αντιπροσωπεία της Γερμανίας και πιθανόν να το πήρατε χαμπάρι μετά βίας στα περιφερειακά - γιατί μόνο εκεί προβλήθηκε με ελάχιστες γραμμές - δίκτυα και blogs.

Μπορείς να εκπροσωπείς τη Γερμανία αν ο σύντροφός σου είναι Ναζί; 

Το ερώτημα απαντήθηκε: Όχι

Η 23χρονη Γερμανίδα αθλήτρια της οκτάκωπης κωπηλασίας Νάντια Ντριγκάλα, αποχώρησε, πριν εκδιωχθει προφανώς, από την Ολυμπιακή Ομάδα της χώρας της, γιατί διατηρεί δεσμό με στέλεχος νεοναζιστικού κόμματος της πατρίδας της. 

Ας το ανάγουμε στα ελληνικά δεδομένα. Δηλαδή, αποχωρεί - εδώ κάνουμε υπόθεση εργασίας - Ελληνίδα αθλήτρια, όχι γιατί έκανε ρατσιστικό σχόλιο, αλλά γιατί διατηρεί δεσμό με στέλεχος της Χρυσής Αυγής. Ποια λοιπόν θα ήταν, στην περίπτωση αυτή η αντίδραση των συμπολιτών μας, αλλά και της πολιτικής ηγεσίας μας;