Η Ύφεση και η Δημοκρατία

• The New York Times
• By Paul Κrugman

Τον περασμένο μήνα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης τεκμηρίωσε μια απότομη πτώση της υποστήριξης της κοινής γνώμης για τη δημοκρατία στις "νέες χώρες της ΕΕ", για τα έθνη που εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Όπως ήταν αναμενόμενο, η απώλεια της πίστης στη δημοκρατία είναι μεγαλύτερη στις χώρες που υπέστησαν τις βαθύτερες οικονομικές υφέσεις.

Είναι ώρα ν' αρχίσουμε να ονομάζουμε την τρέχουσα κατάσταση αυτό που πραγματικά είναι: Ύφεση. Είναι αλήθεια ότι δεν είναι μια πλήρης επανάληψη της Μεγάλης Ύφεσης, αλλά αυτό δε λέει τίποτα. Η ανεργία στην Αμερική και στην Ευρώπη παραμένει καταστροφικά υψηλή. Οι ηγέτες και οι θεσμοί γίνονται όλο και πιο αναξιόπιστοι. Και οι δημοκρατικές αξίες είναι υπό πολιορκία.
 Με την τελευταία διαπίστωση δεν κινδυνολογώ. Στον πολιτικό και στον οικονομικό τομέα είναι σημαντικό να μην πέσουμε στην παγίδα του "δεν είναι τα πράγματα τόσο άσχημα". Η υψηλή ανεργία δεν είναι O.K. μόνο και μόνο επειδή δεν έχει χτυπήσει τα επίπεδα του1933. Οι δυσοίωνες πολιτικές τάσεις δεν πρέπει να απορρίπτονται μόνο επειδή δεν υπάρχει ο Χίτλερ στον ορίζοντα.
Ας μιλήσουμε, ειδικότερα, για το τι συμβαίνει στην Ευρώπη - όχι επειδή όλα είναι καλά με την Αμερική, αλλά λόγω του ότι η σοβαρότητα των ευρωπαϊκών πολιτικών εξελίξεων δεν είναι ευρέως κατανοητή.
Πρώτα απ 'όλα, η κρίση του ευρώ σκοτώνει το ευρωπαϊκό όνειρο. Το κοινό νόμισμα, το οποίο υποτίθεται ενώνει τα έθνη, έχει αντιθέτως δημιουργήσει μια πικρή ατμόσφαιρα.

Ο κεντροδεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτωρ Όρμπαν, βρίσκεται στο επίκεντρο κριτικής για τις αντιδημοκρατικές πράξεις και προθέσεις του. Η Οικονομική Ύφεση θα κλονίσει τις δημοκρατικές αξίες;

Συγκεκριμένα, οι απαιτήσεις για ολοένα και πιο σκληρή λιτότητα, χωρίς παράλληλη προσπάθεια για την ενίσχυση της ανάπτυξης, έχουν κάνει διπλή ζημιά. Έχουν αποτύχει στην οικονομική πολιτική, επιδεινώνοντας την ανεργία, χωρίς να αποκαθιστούν την εμπιστοσύνη. Μια πανευρωπαϊκή ύφεση φαίνεται πλέον πιθανή καθώς διαφαίνεται η άμεση απειλή της οικονομικής κρίσης. Και έχουν δημιουργήσει τεράστια οργή, με πολλούς Ευρωπαίους έξαλλους με αυτό που γίνεται αντιληπτό, δίκαια ή άδικα (στην πραγματικότητα λίγο κι από τα δύο), ως αδέξια επίδειξη της γερμανικής δύναμης.
Κανείς γνώστης της Ιστορίας της Ευρώπης δεν μπορεί να μη δει σε αυτό την αναβίωση της εχθρότητας, χωρίς να αισθάνεται ένα ρίγος. Όμως μπορεί να υπάρχουν χειρότερα πράγματα που συμβαίνουν.
Δεξιοί λαϊκιστές βρίσκονται σε άνοδο στην Αυστρία, όπου το Κόμμα της Ελευθερίας (του οποίου ο ηγέτης συνηθίζει να έχει νεοναζιστικές τάσεις) στις δημοσκοπήσεις βρίσκεται ώμο με ώμο με τα καθιερωμένα κόμματα, ενώ στη Φινλανδία το αντι-μεταναστευτικό κόμμα Πραγματικοί Φινλανδοί έκανε μια ισχυρή εκλογική εμφάνιση τον περασμένο Απρίλιο. Και αυτές είναι πλούσιες χώρες οι οικονομίες των οποίων έχουν κρατηθεί αρκετά καλά. Τα πράγματα φαίνονται ακόμη πιο δυσοίωνα στα φτωχότερα έθνη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.
Τον περασμένο μήνα η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης τεκμηρίωσε μια απότομη πτώση της υποστήριξης της κοινής γνώμης για τη δημοκρατία στις "νέες χώρες της ΕΕ", για τα έθνη που εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Όπως ήταν αναμενόμενο, η απώλεια της πίστης στη δημοκρατία είναι μεγαλύτερη στις χώρες που υπέστησαν τις βαθύτερες οικονομικές υφέσεις.
Και τουλάχιστον σε ένα έθνος, την Ουγγαρία, τώρα που μιλάμε, οι δημοκρατικοί θεσμοί υπονομεύονται.

Ένα από τα σημαντικότερα κόμματα της Ουγγαρίας, το Jobbik, είναι ένας εφιάλτης από τη δεκαετία του 1930: είναι εναντίον των Ρομά (Τσιγγάνων), είναι αντισημιτικό και είχε ακόμη και έναν παραστρατιωτικό βραχίονα. Αλλά η άμεση απειλή προέρχεται από το Fidesz, το κυβερνών κεντροδεξιό κόμμα.
Το Fidesz κέρδισε με συντριπτική κοινοβουλευτική πλειοψηφία τον περασμένο χρόνο, τουλάχιστον εν μέρει για οικονομικούς λόγους. Η Ουγγαρία δεν είναι στο ευρώ, αλλά υπέφερε σοβαρά λόγω του δανεισμού μεγάλης κλίμακας σε ξένα νομίσματα και επίσης, για να είμαι ειλικρινής, εξ αιτίας της κακοδιαχείρισης και τη διαφθοράς από ένα μέρος των τότε αριστερών - φιλελευθέρων κομμάτων. Τώρα, το Fidesz, που είναι χωμένο μέσα σε ένα νέο Σύνταγμα από την περασμένη άνοιξη που ψηφίστηκε κομματικά, φαίνεται να είναι αποφασισμένο να κρατηθεί μόνιμα στην εξουσία.
Οι λεπτομέρειες είναι πολύπλοκες. Ο Kim Lane Scheppele, ο οποίος είναι διευθυντής της Νομικής του Princeton και του προγράμματος Δημοσίων Υποθέσεων - και παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την ουγγρική κατάσταση  - μου λέει ότι το Fidesz υποστηρίζει συγκαλυμμένα μέτρα για την καταστολή της αντιπολίτευσης. Μια πρόταση εκλογικού νόμου δημιουργεί αποκλειστικές περιοχές που έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι σχεδόν αδύνατο για άλλα κόμματα να σχηματίσουν κυβέρνηση. Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έχει παραβιαστεί και τα δικαστήρια είναι γεμάτα με πιστούς στο κόμμα. Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν μετατραπεί σε κομματικά όργανα και υπάρχει καταστολή στα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Και μια προτεινόμενη συνταγματική προσθήκη θα ποινικοποιήσει καθοριστικά το κορυφαίο αριστερό κόμμα.
Όλα αυτά μαζί συμπυκνώνουν την αποκατάσταση της αυταρχικής εξουσίας, κάτω από ένα χάρτινο λεπτό πέπλο δημοκρατίας, στην καρδιά της Ευρώπης. Και είναι ένα δείγμα του τι ακόμη περισσότερο μπορεί να συμβεί αν αυτή η ύφεση συνεχιστεί.
Δεν είναι σαφές τι μπορεί να γίνει για την επίδειξη αυταρχισμού της Ουγγαρίας. Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, προς τιμήν του, ενδιαφέρεται σε μεγάλο βαθμό για την υπόθεση, αλλά αυτό είναι ουσιαστικά ένα ευρωπαϊκό θέμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχασε την ευκαιρία να αποτρέψει εν τη γενέσει της την αρπαγή εξουσίας  - εν μέρει επειδή το νέο Σύνταγμα χώθηκε μέσα στην Ουγγαρία, ενώ κατείχε την εκ περιτροπής προεδρία της Ένωσης. Είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιστραφεί η διαδικασία τώρα. Ωστόσο, οι ηγέτες της Ευρώπης θα ήταν καλύτερα να το επιχειρήσουν παρά να κινδυνεύουν να χάσουν όλα όσα αντιπροσωπεύουν.
Και πρέπει επίσης να επανεξετάσουν τις αποτυχημένες οικονομικές πολιτικές τους. Εάν δεν το κάνουν, θα υπάρξουν περισσότερες υπαναχωρήσεις σχετικά με τη δημοκρατία - και η διάλυση του ευρώ μπορεί να είναι η μικρότερη από τις ανησυχίες τους.