Fareed Zakaria: Στην υπεράσπιση της γερμανικής νωθρότητας

• CNN (GPS)
• By Fareed Zakaria

Εκείνο όμως που με κάνει ανήσυχο είναι ότι ακόμα και μετά από όλα αυτά, η Ελλάδα δεν είναι πιθανόν να διασωθεί. Έχει πάρα πολύ χρέος και, ουσιαστικά, δεν είναι μια ανταγωνιστική οικονομία. Δεν κάνει τίποτα από αυτά που θα περίμενε κανείς. Αυτό δε συμβαίνει με την Ισπανία ή την Ιρλανδία. Η Ισπανία και η Ιρλανδία είναι αρκετά δυναμικές οικονομίες που σφυρηλατήθηκαν από την οικονομική κρίση.


Είναι ειρωνικό το γεγονός ότι η Ελλάδα - μια μικρή οικονομία που είναι μόλις το 2,2% της ευρωζώνης και ούτε καν μεταξύ των 25 κορυφαίων οικονομιών του κόσμου - έχει παραγάγει τόσο πολύ αναταραχή. Αλλά υπήρχε πάντα ένα θεμελιώδες ελάττωμα στο σχεδιασμό της ευρωζώνης. Η Ευρώπη δημιούργησε ένα ενιαίο νόμισμα χωρίς επαρκή συντονισμό της δημοσιονομικής πολιτικής. Πολύ ανταγωνιστικές οικονομίες όπως η Γερμανία ενώθηκαν μαζί με τις μη ανταγωνιστικές οικονομίες όπως η Ελλάδα.

Η Μέρκελ επιδιώκει να διατηρήσει την πίεση στις χώρες με υπέρογκο χρέος, όπως η Ελλάδα, ώστε να μην εγκαταληφθούν οι μεταρρυθμίσεις

Παρ 'όλα αυτά, παραμένω συγκρατημένα αισιόδοξος. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, παρά τα όσα λένε πολλοί επικριτές, η Γερμανία παίζει τα χαρτιά της σωστά. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Γερμανία θα πρέπει να καταλήξει σε μια δραματική λύση στο πρόβλημα του χρέους. Η Καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ δεν ηγείται, την κατηγορούν οι ασκούντες κριτική. Διαφωνώ. Η Γερμανία έχει έναν καλό λόγο για να είναι υποτονική. Προσπαθεί να εξαναγκάσει χώρες σαν την Ελλάδα να θεσπίσουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις.


Η γερμανική ανησυχία έγκειται στο ότι εάν καταλήξει σε κάποια δραματική λύση για την κρίση του ευρώ, όπως το να εγγυηθεί το χρέος όλων, ο οικονομικός πανικός θα τελειώσει, αλλά χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία δε θα αισθάνονται καμία πίεση να προβούν στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Αυτές οι χώρες δεν θα βάλουν τους προϋπολογισμούς τους σε τάξη. Θα αφήσουν τα δημόσια οικονομικά τους να καταρρέουν. Δεν θα γίνουν ανταγωνιστικές.

Όλες οι πιέσεις της Γερμανίας θα εξατμίζονταν τη στιγμή που θα υπέγραφε το τσεκ προς τους γείτονές της. Πράγματι, μερικές εβδομάδες πριν, η Γερμανία στεκόταν και έβλεπε καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανταποκρινόταν με παρέμβαση στον οικονομικό κίνδυνο στην Ιταλία. Η κατάσταση σταθεροποιήθηκε. Στη συνέχεια, οι Ιταλοί άρχισαν αμέσως να αποδυναμώνουν τις δεσμεύσεις για οικονομικές μεταρρυθμίσεις που είχαν αναλάβει να θέσουν σε ισχύ. Αυτός είναι ο εφιάλτης της Γερμανίας. Είναι αυτό για το οποίο εργάζεται τόσο σκληρά να αποφύγει. Δικαιολογημένα, η Γερμανία προσπαθεί να εξαναγκάσει να γίνουν όσο το δυνατόν περισσότερες πραγματικές μεταρρυθμίσεις στις χρεωμένες χώρες πριν υπογράψουν το τσεκ ή δώσουν εγγυήσεις.

Η Γερμανία το κάνει αυτό όχι μόνο για προφανείς οικονομικούς λόγους. Υπάρχουν επίσης πολιτικά κίνητρα. Η Άνγκελα Μέρκελ δεν θα μπορούσε να πράξει διαφορετικά. Οι Γερμανοί φορολογούμενοι θα επαναστατούσαν εάν ξαφνικά εγγυόταν τα χρέη χωρών όπως η Ελλάδα. Θα ένιωθαν σαν να είχαν πέσει στην ίδια παγίδα που προκάλεσε αρχικά το πρόβλημα. Για τους λόγους αυτούς δεν πρόκειται να δούμε δραματική δράση από τη Γερμανία.

Εκείνο όμως που πρόκειται να δούμε είναι κάποια σύνθετη λύση που μεταφέρει πίεση προς την Ελλάδα και τις άλλες χώρες για μεταρρυθμίσεις, ενώ την ίδια στιγμή θα καθησυχάζονται οι αγορές ότι η Γερμανία δεν θα αφήσει το ευρώ να καταρρεύσει. Αυτό είναι κατανοητό και λογικό, αλλά δεν ικανοποιεί τις αγορές, που θέλουν μια απλή, καθαρή λύση. Για το λόγο αυτό, οι Γερμανοί φλερτάρουν με την καταστροφή. Το πιο πιθανό είναι να προκύψει μία σύνθετη, σταδιακή λύση. Οι αγορές θα πρέπει να ετοιμαστούν να την αποδεχθούν.

Εκείνο όμως που με κάνει ανήσυχο είναι ότι ακόμα και μετά από όλα αυτά, η Ελλάδα δεν είναι πιθανόν να διασωθεί. Έχει πάρα πολύ χρέος και, ουσιαστικά, δεν είναι μια ανταγωνιστική οικονομία. Δεν κάνει τίποτα από αυτά που θα περίμενε κανείς. Αυτό δε συμβαίνει με την Ισπανία ή την Ιρλανδία. Η Ισπανία και η Ιρλανδία είναι αρκετά δυναμικές οικονομίες που σφυρηλατήθηκαν από την οικονομική κρίση. Οπότε το πραγματικό ερώτημα είναι αν υπάρχει κάποιος τρόπος να διαχωριστεί η Ελλάδα από την υπόλοιπη Ευρώπη. Ίσως τότε να υπάρξει ένα σενάριο στο οποίο οι Γερμανοί να εγγυηθούν τα χρέη όλων των υπόλοιπων.

Η αλήθεια είναι: Η Ελλάδα έχει πτωχεύσει από πριν. Υπάρχει ένα βιβλίο εκεί έξω που λέει ότι μετά την ανεξαρτησία της στη δεκαετία του 1830, η Ελλάδα έχει πτωχεύσει στο 50% της εθνικής ύπαρξής της. Η διαφορά είναι ότι τώρα οι Γερμανοί είναι πρόθυμοι να διασώσουν τους Έλληνες. Αυτό είναι το νέο στοιχείο.

Η Ευρώπη προσπαθεί να δημιουργήσει μια μεγαλύτερη, ολοκληρωμένη οικονομία. Και το έργο αυτό συνεχίζεται για 25 χρόνια. Εδώ και 25 χρόνια, όλοι έχουν πει ότι όλα θα καταρρεύσουν. Αλλά δεν κατέρρευσαν. Στην πραγματικότητα, μακριά από την κατάρρευση, η Ευρώπη έχει γίνει, κατά κάποιο τρόπο, μεγαλύτερη, ισχυρότερη και πιο βαθιά. Τώρα αυτή η κρίση είναι σαφώς η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Και η Ευρώπη έχει φτάσει σε αυτό το σημείο, επειδή το νόμισμα σχεδιάστηκε άσχημα.

Δεν είμαι βέβαιος ότι η Ευρώπη θα περάσει αυτό το χάλι. Πιο πολύ πιστεύω ότι, τελικά, η λύση θα προέλθει από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Όπως και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η ΕΚΤ έχει πολλή δύναμη και ευελιξία. Αν ξεκινούσε να εγγυάται ή να αγοράζει διάφορα είδη χρέους, θα ήταν σε θέση να σταθεροποιήσει το ευρώ. Και αυτό είναι επίσης πολιτικά πιο εύγευστο. Σε περίπτωση που η γερμανική κυβέρνηση πρέπει να "ανακεφαλαιοποιήσει την ΕΚΤ" αυτό ακούγεται πολύ καλύτερα στα γερμανικά από ό, τι να λες "θα πάμε να διασώσουμε τους Ιταλούς" - αν και ουσιαστικά είναι το ίδιο πράγμα.

Σχετικά με την ηγεσία του Έλληνα Πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου, στην πραγματικότητα νομίζω ότι προσπαθεί να τη χειριστεί με έναν πολύ υπεύθυνο τρόπο. Δέχτηκε τεράστιες περικοπές του προϋπολογισμού - περικοπές που, ειλικρινά, κανένας Αμερικανός πολιτικός δε θα μπορούσε ποτέ να αποδεχθεί ή να θεσπίσει. Οι Έλληνες έχουν περάσει δύο γύρους τεράστιων περικοπών στον προϋπολογισμό. Τους προτείνουν ένα τρίτο γύρο περικοπών. Αλλά ο Παπανδρέου είναι επίσης ένας πολιτικός και ο ίδιος αναγνωρίζει ότι η πολιτική θέση του έχει γίνει πολύ δύσκολη. Και είδε ότι το κόμμα της αντιπολίτευσης ενεργεί απίστευτα ανεύθυνα αντιτιθέμενη στους όρους της παρούσας ευρωπαϊκής διάσωσης και γι 'αυτό αποκάλυψε την μπλόφα τους. Το όλο θέμα του δημοψηφίσματος ήταν να πει στην αντιπολίτευση, "Καλά, εάν θέλετε να αντιτάσσεστε σε αυτή τη συμφωνία, τότε θα αναλάβετε την ευθύνη για το γεγονός ότι η Ελλάδα θα πρέπει να πεταχτεί έξω από την ευρωζώνη."

Η κίνηση του Παπανδρέου λειτούργησε. Αποκάλυψε την μπλόφα της αντιπολίτευσης, με αποτέλεσμα η αντιπολίτευση να υποχωρήσει. Συνολικά, νομίζω ότι ο Παπανδρέου έχει χειριστεί το ζήτημα με έναν πολύ έξυπνο τρόπο.

Το ενδιαφέρον είναι ότι, ως υποσημείωση, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Αντώνης Σαμαράς και ο πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που ξέρουν ο ένας τον άλλον. Ήταν συγκάτοικοι στο κολέγιο του Amherst στην Αμερική. Σήμερα έχουν επιδοθεί σ' αυτήν την τιτάνια πάλη στην Ελλάδα. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε πώς είναι δυνατόν να παίζετε ένα μεγάλο δράμα στην παγκόσμια σκηνή με το συγκάτοικό σας από το κολέγιο.