- The New York Times
- By William Wheeler *
Ακροδεξιές υπερεθνικιστικές ομάδες εκμεταλλεύονται παλιές έχθρες και νέους φόβους σε όλη την ήπειρο. Αν και δεν βρισκόμαστε στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1930, οι απογοητευμένοι πολίτες χωρών, όπως η Ελλάδα και η Ουγγαρία, στρέφονται όλο και περισσότερο σε απλές απαντήσεις, εκλέγοντας κόμματα που κατηγορούν γνωστά εξιλαστήρια θύματα - Εβραίους, Τσιγγάνους, ομοφυλόφιλους και ξένους - για τα δεινά τους.
Ένα βράδυ, τον Σεπτέμβριο του 2011, ο Αλί Ραχίμι, 27χρονος Αφγανός, που έχει ζητήσει άσυλο, τριγύριζε με τους φίλους του, έξω από το κτίριό του στο κέντρο της Αθήνας, όταν τους πλησίασαν πάνω από μια ντουζίνα Έλληνες. Αρκετοί άνδρες έπεσαν πάνω στον κ. Ραχίμι και ένας από αυτούς κρατούσε μαχαίρι. Πανικόβλητος, κατέφυγε στο διαμέρισμά του και παλεύοντας να ξεφύγει κατάφερε να ωθήσει τους άντρες έξω από την πόρτα. Είδε το αίμα να ρέει ορμητικά ακριβώς πάνω από την καρδιά του, από μία από τις πέντε μαχαιριές που δέχτηκε στην πλάτη και το στήθος του.
Ο κ. Ραχίμι επέζησε και προς το παρόν στέκεται στα πόδια του. Αλλά ο φίλος του, ο Μοχάμεντ Ρεζά, ο οποίος επίσης τραυματίστηκε στην επίθεση, αρχίζει να σκέφτεται ό, τι κάποτε φαινόταν αδιανόητο: να γυρίσει πίσω στο Αφγανιστάν, όπου αισθάνεται πιο ασφαλής από ό, τι στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα είναι το κύριο σημείο εισόδου για τους Ασιάτες και Αφρικανούς μετανάστες και για τους αιτούντες άσυλο στην Ευρώπη. Σήμερα υπάρχουν στη χώρα περίπου ένα εκατομμύριο από αυτούς εξ αιτίας της αποτυχίας των διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων να εφαρμόσουν μια λειτουργική μεταναστευτική πολιτική ή πολιτική ασύλου, καθώς και των ρυθμίσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επιτρέπει στα κράτη μέλη να επιστρέφουν τους αιτούντες άσυλο, στη χώρα από όπου εισήλθαν για πρώτη φορά στην Ευρώπη, η οποία συχνά είναι η Ελλάδα.
Υποστηρικτές του εκστρεμιστικού ακροδεξιού κόμματος της Χρυσής Αυγής
τραγουδούν τον εθνικό ύμνο σε πορεία το Μάιο, κατά την επέτειο
της πτώσης της Κωνσταντινούπολης το 1453
Μέρη της Αθήνας αισθάνονται σαν να βρίσκονται σε εμπόλεμη ζώνη. Ρατσιστικές συμμορίες διασχίζουν τους δρόμους τη νύχτα σε αναζήτηση θυμάτων. Ο Θέμης Σκορντέλης, μέλος της ομάδας που κατηγορείται για το μαχαίρωμα του κ. Ραχίμι, κατέβηκε, ανεπιτυχώς, στις εκλογές για το Κοινοβούλιο με εισιτήριο της Χρυσής Αυγής, μια φασιστική ομάδα που είναι σήμερα το τρίτο πιο δημοφιλές κόμμα στην Ελλάδα.
Η Χρυσή Αυγή ιδρύθηκε το 1985 υπό την εντολή του φυλακισμένου ηγέτη της ελληνικής χούντας. Το κόμμα εισήλθε στο διεθνές προσκήνιο όταν ορισμένα από τα μέλη της φέρεται να συμμετείχαν στη σφαγή των Βόσνιων Μουσουλμάνων της Σρεμπρένιτσα το 1995. Τα έντυπά της επαινούν το Τρίτο Ράιχ και συχνά φιλοξενούν φωτογραφίες του Χίτλερ και άλλων Ναζί.
Εκμεταλλευόμενοι το κενό ασφάλειας και την αυξανόμενη ξενοφοβία, το κόμμα κέρδισε μια έδρα στο Δημοτικό Συμβούλιο το 2010. Στις εκλογές στις αρχές του τρέχοντος έτους, το κόμμα κεφαλαιοποίησε το ευρέως διαδεδομένο αντι-μεταναστευτικό συναίσθημα και την περιφρόνηση για το πολιτικό κατεστημένο, που έφερε τη χώρα στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης. Κέρδισε σχεδόν το 7% του εκλογικού σώματος και 18 έδρες στο Κοινοβούλιο.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δύναμή του συνεχίζει να αυξάνεται και έχει την υποστήριξη υψηλού ποσοστού μεταξύ των αστυνομικών που φτάνει το 50%, οι οποίοι κατά κανόνα αποτυγχάνουν να διερευνήσουν τον αυξανόμενο αριθμό των εγκλημάτων μίσους.
Ακροδεξιές υπερεθνικιστικές ομάδες εκμεταλλεύονται παλιές έχθρες και νέους φόβους σε όλη την ήπειρο. Αν και δεν βρισκόμαστε στην Ευρώπη της δεκαετίας του 1930, οι απογοητευμένοι πολίτες χωρών, όπως η Ελλάδα και η Ουγγαρία, στρέφονται όλο και περισσότερο σε απλές απαντήσεις, εκλέγοντας κόμματα που κατηγορούν γνωστά εξιλαστήρια θύματα - Εβραίους, Τσιγγάνους, ομοφυλόφιλους και ξένους - για τα δεινά τους.
Αυτό που διακυβεύεται είναι η υγεία της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, καθώς και οι αξίες και οι θεσμοί στους οποίους στηρίζεται. Όμως, ενώ η κρίση του ευρώ πυροδότησε έναν αγώνα για να σταματήσει η οικονομική κρίση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν κάνει σχεδόν τίποτα για να αντιστρέψουν τις επικίνδυνες πολιτικές τάσεις εντός της Ένωσης.
Κάτω από την μεγαλύτερη, βασιλικού ρυθμού, εκκλησία της Αθήνας, μεσήλικες άνδρες και γυναίκες, ντυμένοι στα μαύρα T-shirts της Χρυσής Αυγής ήταν απασχολημένοι, ένα ηλιόλουστο πρωινό του Σεπτέμβρη, στη διανομή τροφίμων σε άπορους Έλληνες. Τα παιδιά έτρεχαν στην αυλή, όπου ήταν ζωγραφισμένο το ανεπίσημο σλόγκαν του κόμματος: "Διώξτε τους ξένους από την Ελλάδα". Ομάδες γυμνασμένων, ήρεμων νεαρών ανδρών με μαύρα γυαλιά ήταν ακροβολισμένοι περιμετρικά.
Ο Νικόλαος Μίχος, βουλευτής της Χρυσής Αυγής με τετράγωνο σαγόνι και χαραγμένο τατουάζ, σαν πυγμάχος βαρέων βαρών, επιτηρούσε αναψοκοκκινισμένος. Φορούσε ένα μαύρο πόλο με ανάγλυφη Σβάστικα- το λογότυπο του κόμματος. "Είμαστε μαχητές και δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε", είπε, αναφερόμενος στις απειλές θανάτου από αριστερούς και στο κάψιμο ενός γραφείου της Χρυσής Αυγής. "Αλλά δεν μας φοβίζει τίποτα, γιατί για κάθε κέντρο που θα καταστρέφουν θα χτίζουμε καινούριο", πρόσθεσε.
Η Μαρία Χανδράκη, 29, άνεργη αισθητικός, δεν είχε ακούσει για τη Χρυσή Αυγή μέχρι τις τελευταίες εκλογές. "Οι θέσεις τους μπορεί να είναι ακραίες," είπε, κρατώντας τις πλαστικές σακούλες τροφίμων που μόλις είχε λάβει. "Αλλά και η κατάσταση είναι επίσης ακραία. Χρειάζονται λοιπόν ακραία μέτρα". Και συνέχισε: "Δεν μπορούμε να έχουμε τόσα πολλά έθνη και τόσα πολλά διαφορετικά συστήματα αξιών και ιδανικών κάτω από την ίδια στέγη",
Λίγα τετράγωνα πιο κάτω στο δρόμο, ένα πλήθος έφευγε από ένα τζαμί μετά την προσευχή της Παρασκευής. Στην αναφορά της Χρυσής Αυγής, οι μετανάστες άνδρες άρχισαν να σηκώνουν τα πουκάμισά τους και να δείχνουν τα σημάδια τους. Ενας βραχύσωμος, μάλλον βλοσυρός νεαρός άνδρας με ένα κόψιμο που έπιανε όλη την μύτη του και με πρόσφατα ράμματα στα ζυγωματικά, ωθήθηκε προς τα εμπρός από το πλήθος. Μόλις την προηγούμενη νύχτα, είπε, ξυλοκοπήθηκε και χαράχθηκε με ένα μαχαίρι από τους "φασίστες".
"Πήγαινε στο αστυνομικό τμήμα Ομονοίας", είπε ένας άλλος άνθρωπος. "Για να δεις ότι η βία συνεχίζεται". Αρκετά τετράγωνα πιο πέρα, έζησα μια τέτοια σκηνή. Καθώς έβγαινα έξω από το ασανσέρ στο αστυνομικό τμήμα, είδα έναν αξιωματικό να ουρλιάζει σε ένα μαύρο άνδρα και να τον κτυπάει σκληρά πίσω στους ώμους.
Η πολιτοφυλακή του φιλοναζιστικού ουγγρικού κόμματος Jobbik σε στρατιωτική
παράταξη επιδίδεται συστηματικά στο κυνήγι της μειονότητας των Ρομά.
Ο Νίκος Καταπόδης, 69, κοιτάζει στο σταυροδρόμι όπου η οικογένειά του ζει από το 1863. Ένας φαλακρός, βαρύς καπνιστής, ιδιοκτήτης γραφείου κηδειών, ο κ. Καταπόδης, περιγράφει την ελληνική κυβέρνηση με πλήθος υβριστικών λέξεων. Η πλημμύρα των μεταναστών κατά την τελευταία δεκαετία, δημιούργησε γκέτο στο κέντρο της Αθήνας, εξηγεί ο ίδιος. Τα ποσοστά εγκληματικότητας αυξήθηκαν, οι τιμές των ακινήτων μειώθηκαν και εμφανίστηκαν μπαρ στα παράθυρα του δευτέρου ορόφου. "Είναι σαν φυλακή", είπε, περπατώντας στο δρόμο. "Σήμερα μου θυμίζει τα τέλη της δεκαετίας του 1940", προσθέτει. "Βλέπεις ανθρώπους να ψάχνουν για τρόφιμα στους κάδους απορριμμάτων".
Παρά το γεγονός ότι δεν είχε ψηφίσει τη Χρυσή Αυγή, τη βλέπει ως "το μόνο κόμμα που ενδιαφέρεται για τον ελληνικό λαό" - ένα μείγμα κράτους πρόνοιας και μαφίας. Αν χρειαστεί μια συνοδεία για να περπατήσει στο δρόμο ή βοήθεια για πληρώσει τα φάρμακά του για τον καρκίνο, καλεί τη Χρυσή Αυγή. "Κάνουν ό, τι θα έπρεπε να κάνουν οι πολιτικοί", είπε. "Υπάρχει ένα κενό και αυτοί το γεμίζουν".
Αυταρχικά στοιχεία των ελληνικών κυβερνήσεων έχουν ιστορία με ακροδεξιές ομάδες στις οποίες ανέθεταν την πολιτική βία ενάντια σ' αυτούς που τους ασκούσαν κριτική. Οι πρόσφατες κινήσεις για τη χειραγώγηση της Χρυσής Αυγής ήρθαν μόνο αφού ισχυροποιήθηκε πάρα πολύ και το κράτος αισθάνθηκε να αμφισθητείται η δική του αρχή, εξηγεί η Αναστασία Τσουκαλά, νομικός. "Θα δαγκώνονταν από το δικό τους φίδι", είπε. Και η Ελλάδα δεν είναι η μόνη περίπτωση. Η ενδυνάμωση της Χρυσής Αυγής έχει ομοιότητες σε όλη την Ευρώπη και η σημασία της θα πρέπει να απασχολήσει όλη την ήπειρο.
Τον Σεπτέμβριο, κάθισα σε ένα δικαστήριο της Βουδαπέστης όπου τέσσερις άνδρες με τατουάζ και ξυρισμένο κεφάλι κατέθεταν με χειροπέδες. Τους φώναζαν Ομάδα Θανάτου και οι άνδρες ήταν επιβαρυμένοι με έξι δολοφονίες κατά τη διάρκεια ενός κύματος επιθέσεων εναντίον της μειονότητας Ρομά της χώρας, μεταξύ των οποίων και μία όπου οι επιτιθέμενοι πέταξαν μολότοφ σε ένα σπίτι και στη συνέχεια δολοφόνησαν τον πατέρα και τον 5χρονο γιο του καθώς προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τις φλόγες.
Στον απόηχο των δολοφονιών της Ομάδας Θανάτου, ο Κριστόφ Ντομίνα ίδρυσε το Ινστιτούτο Αθηνά για την παρακολούθηση των ευρωπαϊκών εξτρεμιστικών ομάδων. Η ιστοσελίδα του ινστιτούτου στη Βουδαπέστη διαθέτει ένα χάρτη από 114 εξτρεμιστικές ομάδες που δραστηριοποιούνται σε 13 ευρωπαϊκές χώρες. Αν και υπάρχουν αναφορές ότι οι ομάδες αυτές επικοινωνούν και μερικές φορές ταξιδεύουν σε όλη την ήπειρο σε αναζήτηση όπλων ή εκπαίδευσης, το πρόβλημα δεν έχει αντιμετωπιστεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Ουγγαρία έχει ιστορία φασιστικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένου του Εθνικού Μετώπου της Ουγγαρίας, αντι-σημιτική, αντι-Ρομά ομάδα που καθιέρωσε ετήσια διεθνή νεοναζιστική εκδήλωση και διοργανώνει τακτικά παραστρατιωτικές ασκήσεις εκπαίδευσης σε πρώην σοβιετική στρατιωτική βάση ("μια θερμοκοιτίδα για ανθρώπους τύπου Μπρέιβικ", λέει ο κ. Ντομίνα, αναφερόμενος στο Νορβηγό μαζικό δολοφόνο Άντρες Μπρέιβικ). Από τότε που άρχισε η οικονομική κρίση της Ουγγαρίας, νέες εξτρεμιστικές ομάδες έχουν προκύψει και το Ουγγρικό Εθνικό Μέτωπο έχει αποκτήσει προβάδισμα.
Το 2009, το Jobbik, αυτο-ονομαζόμενο " Ριζοσπαστικό Πατριωτικό Χριστιανικό
Κόμμα" με πολιτοφυλακή συνδεδεμένη μ' αυτό, μπήκε στο Κοινοβούλιο της Ουγγαρίας. Για να συσπειρώσει τη βάση του, το κόμμα στηρίζεται συχνά σε πορείες μίσους και εκστρατείες εκφοβισμού πυροδοτόντας το ρατσισμό.
Ενώ το Jobbik παραδοσιακά προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από πιο ακραίες ομάδες, τα πραγματικά του χρώματα εμφανίστηκαν σε μια διαδήλωση τον Αύγουστο στο χωριό Devecser, όταν ένας βουλευτής του Jobbik εκφώνησε την εναρκτήρια ομιλία. Οι επόμενες ομιλίες από άλλες ομάδες έγιναν όλο και πιο βίαιες και κορυφώθηκαν με ένα υβρεολόγιο για το πώς "οι Ρομά πρέπει να πεθάνουν και θα πρέπει να τους σκοτώσουμε για να καθαρίσουμε τη χώρα", όπως θυμάται ένας μάρτυρας. Το πλήθος άρχισε τελικά να πετάει πέτρες σε σπίτια Ρομά, φωνάζοντας "θα πεθάνετε" και υποσχόμενοι ότι θα επιστρέψουν.
Το κυβερνών κεντροδεξιό κόμμα, Fidesz, είναι αποφασισμένο να επαναφέρει στους κόλπους του κάποιους ακροδεξιούς ψηφοφόρους που έχασε από το Jobbik, γι 'αυτό δεν πάει πίσω. Από τότε που εξελέγη το 2010, το Fidesz έχει ακολουθήσει τη δική του εκστρατεία για τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση. Χαλκευμένες εκλογικές περιφέρειες, συγκεντρωτικός έλεγχος των δικαστηρίων και του τύπου και ένα νέο Σύνταγμα, που διαλύει κάθε έλεγχο και ισορροπία, έχουν προκαλέσει δυσφορία στις Βρυξέλλες. Τον Φεβρουάριο, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Neelie Kroes απείλησε να κινήσει τη διαδικασία για την αφαίρεση από την Ουγγαρία του δικαιώματος ψήφου στην Ε.Ε. λόγω των επίμαχων νόμων για τα μέσα ενημέρωσης. Αλλά αυτό δεν έχει συμβεί ακόμα - πιθανότατα επειδή οι Βρυξέλλες δε διαθέτουν μηχανισμό επιβολής αυτού του τύπου "πυρηνικής επιλογής".
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν πρέπει να ενδώσουν στο πεδίο της μάχης στον πόλεμο των ιδεών. Θα πρέπει να καταγγείλουν δημοσίως κόμματα που ασπάζονται ρατσιστικές θεωρίες και εκπέμπουν ρητορική γεμάτη μίσος και να καθορίσουν με σαφήνεια τον τρόπο που θα υπερασπιστούν τις κοινές αξίες μιας όλο και πιο ολοκληρωμένης Ευρώπης.
Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να αναπτύξουν μια πανευρωπαϊκή προσέγγιση για την παρακολούθηση των εγκλημάτων μίσους και τη διερεύνηση των ακροδεξιών εξτρεμιστικών δικτύων που λειτουργούν διασυνοριακά. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να διασφαλίσει ότι όλα τα κράτη μέλη, παλιά και νέα, τηρούν τα ίδια κριτήρια τα οποία οι χώρες που φιλοδοξούν να ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτείται να πληρούν, ειδικά τη διατήρηση της "σταθερότητας των θεσμών που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα , το σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων". Διαφορετικά, η Ευρώπη αντιμετωπίζει το φάσμα της πιο ξενοφοβικής βίας και τη διάλυση της φιλελεύθερης δημοκρατικής τάξης που έχει οδηγήσει τόσους πολλούς διωκόμενους ανθρώπους να ζητήσουν άσυλο και ευκαιρίες στις ευρωπαϊκές ακτές.
Στην Αθήνα, ο Σαΐντ Τζαφαρί διαθέτει ένα καφενείο όπου συχνάζουν συμπατριώτες του Αφγανοί. Επανειλημμένα λεηλατήθηκε από τον όχλο των μαυροντυμένων επιτιθέμενων που κράδεναν μπαστούνια, μαχαίρια και αλυσίδες και εκτελούσαν φασιστικούς χαιρετισμούς.
Όπως και άλλοι οι οποίοι έχουν δεχτεί επίθεση, ο κ. Τζαφαρί βλέπει επίσης πιθανό το ενδεχόμενο να επιστρέψει στην πατρίδα του το Αφγανιστάν. "Εκεί ίσως να υπάρχει κάποιος με μια βόμβα κρυμμένη στο σώμα του έτοιμη να εκραγεί", λέει. "Εδώ, δεν μπορείς να δεις από που θα προκύψει το μαχαίρι που θα σε σκοτώσει".
* Ανεξάρτητος δημοσιογράφος. Τα ρεπορτάζ του υποστηρίζονται με επιχορήγηση από το Pulitzer Center on Crisis Reporting.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου