Η περιφερειακή μάχη για τις καρδιές και τα μυαλά
- Foreign Affairs
- By Mustafa Akyol *
Σε ομιλία του τον περασμένο Αύγουστο, ο Αγιατολάχ Hashemi Shahroudi, επικεφαλής της Δικαιοσύνης του Ιράν από το 1999 μέχρι το 2009 και τώρα μέλος του το Συμβούλιο των Φρουρών, υποστήριξε ότι " οι αλαζονικές δυτικές δυνάμεις φοβούνται τις περιφερειακές σχέσεις των χωρών με [το Ιράν]". Συνέχισε λέγοντας ότι, από το φόβο τους, οι ίδιες δυνάμεις υποστήριζαν "καινοτόμα μοντέλα του Ισλάμ, όπως το φιλελεύθερο Ισλάμ στην Τουρκία," για να "αντικαταστήσει το αληθινό Ισλάμ", όπως εφαρμόζεται από το Ιράν.
Πέρα από το συνωμοτικό ύφος του, οι πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή έχουν επιβεβαιώσει κάπως τις ανησυχίες του Shahroudi. Η αραβική άνοιξη έχει αυξήσει την ιδεολογική ένταση μεταξύ της Άγκυρας και της Τεχεράνης, και το μοντέλο της Τουρκίας φαίνεται να κερδίζει. Την περασμένη άνοιξη, το Ιράν υποστήριξε ότι βασικά οι αραβικές επαναστάσεις ήταν παρόμοιες με την ιρανική πριν μία δεκαετία και θα αναδείκνυαν παρόμοιες κυβερνήσεις. Ωστόσο, στην Τυνησία και την Αίγυπτο, για πρώτη φορά, ηγετικές προσωπιότητες των κύριων ισλαμικών κομμάτων κέρδισαν τις εκλογές με σαφή προτίμηση προς το "μοντέλο της Τουρκίας" και όχι προς μία θεοκρατία ιρανικού τύπου. Επί πλέον δε, το Δεκέμβριο του 2011, το παλαιστινιακό κίνημα Χαμάς έριξε αλάτι στην πληγή, όταν ο εκπρόσωπός του ανακοίνωσε τη στροφή του οργανισμού προς την κατεύθυνση "της πολιτικής της μη-βίαιης αντίστασης", η οποία αντικατοπτρίζει την απόφασή της να αποστασιοποιηθεί από τη Συρία και το Ιράν και να κινηθεί πιο κοντά στην Αίγυπτο, την Τουρκία, και το Κατάρ.
Η σύγκρουση μεταξύ της Τουρκίας και του Ιράν ήταν κάτι περισσότερο από απλώς ρητορική. Η Τεχεράνη υπήρξε ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του Προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Ασαντ, ενώ η Άγκυρα ζητούσε την καταδίκη της "βαρβαρότητας" του καθεστώτος και έριχνε το βάρος της πίσω από την αντιπολίτευση, φιλοξενώντας το Συριακό Εθνικό Συμβούλιο και τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό, την κυβέρνηση και το στρατό των ανταρτών στην εξορία. Στο Ιράκ, το Ιράν είναι ο προστάτης του σιιτών, ενώ η Τουρκία είναι, τουλάχιστον στα μάτια πολλών στη Μέση Ανατολή, ο πολιτικός και οικονομικός ευεργέτης της σουνιτών και των Κούρδων. Και οι δύο χώρες είχαν εντάσεις κατά τη διάρκεια της αντιπυραυλικής ασπίδας του ΝΑΤΟ που αναπτύχθηκε στην Τουρκία τον Σεπτέμβριο του 2011. Η τουρκική κυβέρνηση συνεχίζει να επιμένει ότι η αντιπυραυλική ασπίδα δεν αναπτύχθηκε ως προστασία εναντίον του Ιράν.
Δίπλα στα σύνορα Τουρκίας - Ιράν
Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ του Ιράν και της Τουρκίας εκθέτει εκείνους τους πολιτικούς σχολιαστές στη Δύση οι οποίοι, από τότε που το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ανήλθε στην εξουσία στην Τουρκία το 2002, θρηνούν τη στροφή της Τουρκίας από τη Δύση προς την Ανατολή. Μετά τη μεσολάβηση της Τουρκίας για την πυρηνική συμφωνία ανταλλαγής καυσίμου με το Ιράν και τη Βραζιλία τον Μάιο 2010, η Δύση φαίνεται να στρέφει το ενδιαφέρον της ακόμη περισσότερο. Δεκάδες στήλες, μεταξύ των οποίων και μία στους The New York Times, από τον Thomas Friedman, αρθρογράφου της εφημερίδας, επέκριναν τη νέα προοπτική της Τουρκίας ως "ντροπή". Και όταν η Τουρκία ψήφισε κατά των νέων κυρώσεων προς το Ιράν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ένα μήνα αργότερα, ο Con Coughlin, ο επικεφαλής των συντακτών για τα εξωτερικά της Telegraph, το είδε ως ένα σημάδι μιας αναδυόμενης και επικίνδυνης τουρκο-ιρανικής συμμαχίας, ρωτώντας "Μήπως η Τουρκία θέλει πραγματικά να είναι μια χώρα υπεύθυνη για την έναρξη ενός πολέμου μεταξύ του Ιράν και της Δύσης; "