Δημοσιευστε στο Blog

Σχολιάστε όπως εσείς κρίνετε τις αναρτήσεις μας κάνοντας κλικ στην επιλογή "σχόλια" κάτω από κάθε ανάρτηση ή στείλτε το άρθρο σας στο email: giangais@aol.com

Τετάρτη 29 Φεβρουαρίου 2012

Ελληνική Τραγωδία έναντι Ισλανδικού Έπους

  • CNN

  • By Nina dos Santos

Η Ελλάδα απολαμβάνει την ανάμικτη μοίρα να συνδέεται με άλλα μέλη της ευρωζώνης, που είναι αρκετά πλούσια για να βοηθήσουν στο μηδενισμό της πιστωτικής κάρτα της, ενώ παραμένει προσκολλημένη με τη λάθος νομισματική πολιτική: αυτή που έχει ως στόχο να διατηρεί τις αυξήσεις των τιμών περίπου στο 2%.


Η Ελλάδα μπορεί να είναι γνωστή για τις τραγωδίες της και η Ισλανδία να φημίζεται για έπη της, αλλά η πρόσφατη ιστορία μας λέει ότι αυτά μπορεί να αποδειχθούν ότι έχουν πολύ διαφορετικές καταλήξεις-τουλάχιστον από οικονομική άποψη.

Τον Οκτώβριο του 2008, η Ισλανδία έγινε ένα από τα πρώτα θύματα της πιστωτικής κρίσης, της οποίας τα άσχημα αποτελέσματα πολλοί Ευρωπαίοι εξακολουθούν να ζουν μέχρι σήμερα.

Το νησί του Βορείου Ατλαντικού ήταν η πρώτη χώρα που σχεδόν κατέρρευσε ολόκληρη βυθισμένη από το βάρος του τραπεζικού τομέα, του οποίου τα χρέη ανέρχονταν σε πάνω από έξι φορές ολόκληρη η οικονομία της Ισλανδίας.

Ωστόσο, τρία χρόνια μετά η Ισλανδία είναι έτοιμη να αναδυθεί από το οικονομικό καθαρτήριο.

Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης όχι μόνο αναμένει να επιστρέψει η χώρα στην ανάπτυξη, αλλά να παρουσιάσει αποτελέσματα που θα κάνει πολλούς από τους ευρωπαίους γείτονές της να ζηλέψουν.
Οι τελευταίες εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ βλέπουν την Ισλανδία να αναπτύσσεται με ένα υγιές 2,4% για το 2012.

Έτσι, όπως οι Έλληνες υπομένουν ένα ατέλειωτο κύκλο λιτότητας και (αρκετά δικαιολογημένα) ανησυχούν για το μέλλον τους, πώς συγκρίνεται η κατάστασή τους σήμερα με τους αβέβαιους καιρούς της Ισλανδίας, στο τέλος της περασμένης δεκαετίας;
Η Ισλανδία πριν 4 χρόνια έφτασε στα πρόθυρα κατάρρευσης. Σήμερα τρέχει με 2,4% ετήσια ανάπτυξη. Η Ελλάδα και πάλι εμφανίζεται ως " ιδιαίτερη περίπτωση"


Σκληρή γλώσσα έναντι σκληρών δράσεων


Τα πράγματα ήταν σκληρά για την Ισλανδία το 2008, όπως θυμάμαι από πρώτο χέρι, αφού με είχαν σταλεί στα κρύα κλίματα αμέσως μετά που οι καταρρέουσες τράπεζες της χώρας εθνικοποιήθηκαν γρήγορα.

Θυμάμαι να στέκομαι πάνω σε μια παγωμένη λίμνη έξω από αρχαίο κοινοβούλιο της Ισλανδίας - το Althing - καθώς οι αρχηγοί του χρηματιστηρίου και της κεντρικής τράπεζας, ο ένας μετά τον άλλον, αγωνίζονταν με μανία για να αποτρέψουν τα ξένα μετρητά, από τα οποία εξαρτιώταν το νησί τους, να εγκαταλείψουν τις ακτές τους.

Ο δυσάρεστος χειμώνας της Ισλανδίας πλησίαζε, αλλά τα χρήματα έρρεαν σαν το νερό προς τα έξω.

Η χώρα ενεπλάκη σε διπλωματικές αψυμαχίες με τους γείτονές της-όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ολλανδία-εν μέσω ανησυχιών ότι κανείς δεν θα πάρει πίσω τα χρήματά του και οι αναδυόμενες αγορές - όπως η Ρωσία - έκαναν τις συνήθως προβλέψιμες κενές υποσχέσεις τους για οικονομική υποστήριξη.

Στο τέλος, όπως τόσο συχνά συμβαίνει, ο ιππότης μέσα στη λαμπρή πανοπλία του, ήλθε καβάλα στο άλογό του για να σώσει την ημέρα με τη μορφή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το οποίο έφερε τα 2,1 δις δολάρια της διάσωσης.

Ζητήθηκαν σκληροί όροι και υπήρξαν πολές διαμάχες για τον καθορισμό των επιτοκίων.

Μέχρι στιγμής, όλα αυτά είναι τόσο οικεία ...

Το δημόσιο χρέος έναντι του ιδιωτικού


Ωστόσο, η Ισλανδία και η Ελλάδα δεν προσφέρονται για εύκολη σύγκριση.

Και επί πλέον: πολλές από τις λύσεις που διατίθενται στην πρώτη δεν εφαρμόζονται στην τελευταία - λόγω του μεγέθους της και της πολιτικής και νομισματικής διασύνδεσής της.

Είναι αλήθεια ότι η ανεργία της Ισλανδίας εκτινάχθηκε στο ρεκόρ του 7,6% στο ζενίθ της κρίσης, αλλά εξακολουθεί να ωχριά σε σύγκριση με το 21% που βλέπουμε σήμερα στην Ελλάδα. Και οι 320.000 άνθρωποι που ζουν στην Ισλανδία δεν είναι παρά ένα κλάσμα του πληθυσμού στην Ελλάδα με σχεδόν 11 εκατομμύρια ανθρώπους.

Αυτό που είναι επίσης διαφορετικό μεταξύ των δύο σεναρίων είναι και η διαφορετική αναλογία του δημόσιου δανεισμού.

Πριν την υπερφόρτωση των δανειστών της η Ισλανδία δεν ήταν μια χώρα γνωστή για τις μεγάλες υποχρεώσεις της.

Η Ελλάδα, αντίθετα, έχει φτάσει στο σημερινό τρομακτικό 160% το δείκτη του χρέους προς το ΑΕΠ, και θα είναι τυχερή αν φθάσει στο στόχο του 120,5% μέχρι το 2020, σύμφωνα με τους όρους της δεύτερης διάσωσής της.

Ευρωζώνη ή ζώνη "χωρίς ευρώ";


Όταν η Ισλανδία ήταν σχεδόν έτοιμη να καταρρεύσει, θυμάμαι οι ψαράδες της ανοιχτά εξυμνούσαν τις αρετές του ευρώ.

Οικογένειες με δανειακές υποθήκες σε ευρώ αντιμετώπιζαν παραλυσία στις μηνιαίες πληρωμές. Γι 'αυτούς, την υιοθέτηση του ενιαίου νομίσματος θα ήταν μια ευλογία.

Χρόνια αργότερα, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ακόμα ότι η είσοδος της Ισλανδίας στην ευρωζώνη θα ήταν μια καλή ιδέα.

Δεν είμαι τόσο σίγουρη.

Αν η Ισλανδία αποτελούσε μέρος της νομισματικής ένωσης, δεν θα ήταν σε θέση να πετύχει την έξοδό της από το βουνό του χρέους και την υποτίμηση του νομίσματός της.Αυτές οι τακτικές χρησιμοποιούνται συχνά από τις πληττόμενες οικονομίες για να πατήσουν το κουμπί επαναφοράς. Σκεφτείτε ότι αυτά δεν επιτρέπονται για τα μέλη της ευρωζώνης.

Μερικοί λένε ότι πολιτική απάντηση της Ισλανδίας ήταν "εγχειρίδιο σωστού χρήστη" όσον αφορά στην ταχύτητα και την αποτελεσματικότητά της.

Μόλις δύο εβδομάδες μετά το ξέσπασμα της κρίσης στη χώρα, η κεντρική τράπεζα μείωσε τα επιτόκιά της στο 3,5% από τα επίπεδα ρεκόρ του 15,5%.

Ένα μήνα μετά από αυτό, ο πληθωρισμός είχε φθάσει επίσης στο ρεκόρ: 17,1%.

Ένα σοκ, σίγουρα, αλλά σχετικά σύντομο, τουλάχιστον συγκρινόμενο με την πολύχρονη ύφεση στην Ελλάδα.

Η Ελλάδα απολαμβάνει την ανάμικτη μοίρα να συνδέεται με άλλα μέλη της ευρωζώνης, που είναι αρκετά πλούσια για να βοηθήσουν στο μηδενισμό της πιστωτικής κάρτα της, ενώ παραμένει προσκολλημένη με τη λάθος νομισματική πολιτική: αυτή που έχει ως στόχο με να διατηρεί τις αυξήσεις των τιμών περίπου στο 2%.

Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η Ελλάδα θα πρέπει να αντιμετωπίσει την τρέχουσα κατάστασή της.

Αν και η Ισλανδία, όπως η Ελλάδα, είναι δημοκρατία, στις μέρες μας το νόμισμα των Ισλανδών - η Κορόνα - μπορεί να αποδείχθηκε ο σωτήρας της.

Φυγή των κεφαλαίων έναντι ελέγχων των κεφαλαίων


Τα χρήματα της Ισλανδίας αξίζουν τώρα το μισό από ότι ήταν πριν από το 2008.

Αν και αυτό κάνει τις εξαγωγές της χώρας πιο ανταγωνιστικές, η ξαφνική βουτιά της αξία τους απαίτησε άμεσες δράσεις εκείνη τη χρονική στιγμή.

Το 2008 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα τράπηκαν σε φυγή και τα χρήματα της Ισλανδίας έπεσαν σαν πέτρες.

Για να ανακόψουν την παλίρροια, οι αρχές επέβαλαν γρήγορα ελέγχους των κεφαλαίων, με στόχο να διασώσουν ό, τι είχε απομείνει μετά την κατάρρευση του τραπεζικού τομέα.

Στους μη Ισλανδούς η κυβέρνηση είχε πει ότι δεν θα τους αποζημιώσει αυτόματα, προκαλώντας οργή και κραυγές παρόμοιες με αυτές των επενδυτών στην Ελλάδα, όταν είπαν αντίο παραπάνω από το ήμισυ των εκμεταλλεύσεών τους το περασμένο έτος.

Ωστόσο, η Ισλανδία έκανε συμφωνία με τους οικονομικούς της δαίμονες, σε κάποιο βαθμό, με τρόπο που να μην απειλείται η κυριαρχία της.

Η Ελλάδα, από την άλλη πλευρά, πρέπει να καταπιεί το φάρμακο ή θα δει να μένει χωρίς δείπνο.

Το αποτέλεσμα: Η Ισλανδία υποβιβάστηκε στο επίπεδο του "σκουπιδιού" στην αγορά ομολόγων, αλλά ακόμη και στα βάθη της ύφεσής της, ποτέ, στην πραγματικότητα, η χώρα δεν αθέτησε την εκπλήρωση των οφειλών της. Τα δημοσιονομικά της προβλήματα περιχαρακώθηκαν και ήταν σε θέση να βάλει πρώτα τους ανθρώπους της και ύστερα τη συμφωνία με τους πιστωτές της.

Αυτό είναι κάτι που πρέπει να εκτιμήσουμε ενώ τα ελληνικά ομόλογα πέφτουν στην "επιλεκτική χρεοκοπία" από την Standard & Poors.

Η Ισλανδία, από την άλλη πλευρά, ανέκτησε τον επενδυτικό βαθμό της από τους Fitch πριν από δύο εβδομάδες.

Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου 2012

Τι στεναχωρεί την Ευρώπη;

  • The New York Times

  • By Paul Krugman


Από τι πάσχει λοιπόν η Ευρώπη; Η αλήθεια είναι ότι η ιστορία είναι ως επί το πλείστον νομισματική. Με την εισαγωγή ενός ενιαίου νομίσματος, χωρίς τους απαιτούμενους θεσμούς, που θα έκαναν το νόμισμα να δουλέψει, η Ευρώπη επανεφηύρε αποτελεσματικά τις ανωμαλίες του κανόνα του χρυσού - ανωμαλίες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρόκληση και διαιώνιση της Μεγάλης Ύφεσης.


ΛΙΣΣΑΒΩΝΑ - Τα πράγματα εδώ είναι φοβερά καθώς η ανεργία φτάνει πάνω από το 13%. Και είναι ακόμα χειρότερα στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και ίσως στην Ισπανία, ενώ η Ευρώπη στο σύνολό της φαίνεται να διολισθαίνει και πάλι στην ύφεση.

Γιατί η Ευρώπη έγινε ο ασθενής της παγκόσμιας οικονομίας; Ο καθένας ξέρει την απάντηση. Δυστυχώς, αυτά που ξέρουν οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι αλήθεια - και οι ψεύτικες ιστορίες για τα ευρωπαϊκά βάσανα είναι στρέβλωση της οικονομικής λογικής.

Διαβάστε μία άποψη για την Ευρώπη - ή, καλύτερα, μια δήθεν τεκμηριωμένη αναφορά - και που θα συναντήσετε, κατά πάσα πιθανότητα, τη μία από τις δύο ιστορίες και ως Ρεπουμπλικανική άποψη και ως Γερμανική. Καμία ιστορία δεν ταιριάζει με τα γεγονότα.

Η κρίση χρέους οδηγεί την Ευρώπη σε βαθιά ύφεση, ενώ υιοθετούνται ολοένα και σκληρότερες πολιτικές λιτότητας, χωρίς να διαφαίνεται στον ορίζοντα η λύση.



Η Ρεπουμπλικανική ιστορία - είναι ένα από τα κεντρικά θέματα της εκστρατείας του Mitt Romney - λέει ότι η Ευρώπη είναι σε μπελάδες, γιατί έχει κάνει πάρα πολλά για να βοηθήσει τους φτωχούς και άτυχους και ότι βλέπουμε τον επιθανάτιο ρόγχο του κράτους πρόνοιας. Αυτή η ιστορία είναι, κατά κάποιο τρόπο, η αιώνια αγαπημένη της Δεξιάς: το 1991, όταν η Σουηδία έπασχε από τραπεζική κρίση που προκλήθηκε από την απελευθέρωση (ακούγεται γνωστό;), το Ινστιτούτο Cato δημοσίευσε μια θριαμβευτική έκθεση σχετικά με το πώς αυτό απέδειξε την αποτυχία ολόκληρου του μοντέλου του κράτους πρόνοιας.

Μήπως ανέφερα ότι η Σουηδία, η οποία εξακολουθεί να έχει ένα πολύ γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας, είναι σήμερα ένας σταρ, με οικονομική ανάπτυξη πιο γρήγορη από οποιοδήποτε άλλο πλούσιο έθνος;

Αλλά ας το προσεγγίσουμε αυτό πιο συστηματικά. Δείτε τις 15 ευρωπαϊκές χώρες που χρησιμοποιούν σήμερα το ευρώ (αφήνοντας τη Μάλτα και την Κύπρο κατά μέρος), και κατατάξτε τες σύμφωνα με το ποσοστό του ΑΕΠ που ξόδεψαν για τα κοινωνικά προγράμματα πριν από την κρίση. Άραγε οι προβληματικές χώρες GIPSI (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) ξεχωρίζουν για το γεγονός ότι είχαν ασυνήθιστα μεγάλα κράτη πρόνοιας; Όχι, βέβαια. Μόνο η Ιταλία ήταν στην πρώτη πεντάδα, και μάλιστα το κράτος πρόνοιάς της ήταν μικρότερο από ό, τι της Γερμανίας.

Επομένως τα υπερβολικά εκτεταμένα κράτη πρόνοιας δεν προκαλούν τα προβλήματα.

Κι ύστερα η γερμανική ιστορία, η οποία λέει ότι τα πάντα οφείλονται στη δημοσιονομική ανευθυνότητα. Αυτή η ιστορία φαίνεται να ταιριάζει στην Ελλάδα, αλλά σε κανέναν άλλο. Η Ιταλία είχε ελλείμματα για τα έτη πριν από την κρίση, αλλά ήταν μόνο ελαφρώς μεγαλύτερα από ό, τι της Γερμανίας (το μεγάλο δημόσιο χρέος της Ιταλίας είναι μια κληρονομιά από ανεύθυνες πολιτικές πριν από πολλά χρόνια). Τα ελλείμματα της Πορτογαλίας ήταν σημαντικά μικρότερα, ενώ η Ισπανία και η Ιρλανδία είχαν πραγματικά πλεονάσματα.

Α, και χώρες που δε σχετίζονται με το ευρώ φαίνεται να είναι σε θέση να έχουν τα μεγάλα ελλείμματα και χρέη που μεταφέρουν και οι μεγάλες χωρίς να αντιμετωπίζουν καμία κρίση. Η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να δανειστούν μακροπρόθεσμα με επιτόκια της τάξης του 2%, η Ιαπωνία, η οποία είναι χωμένη πολύ πιο βαθιά στο χρέος από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Ευρώπη και της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, πληρώνει μόνο 1%.

Με άλλα λόγια, ο εξελληνισμός της οικονομικής λογικής μας, κατά την οποία είμαστε όλοι ακριβώς ένα ή δύο χρόνια πριν μετατραπούμε, λόγω των ελλειμμάτων, σε μια άλλη Ελλάδα, δεν έχει καμία βάση.

Από τι πάσχει λοιπόν η Ευρώπη; Η αλήθεια είναι ότι η ιστορία είναι ως επί το πλείστον νομισματική. Με την εισαγωγή ενός ενιαίου νομίσματος, χωρίς τους απαιτούμενους θεσμούς, που θα έκαναν το νόμισμα να δουλέψει, η Ευρώπη επανεφηύρε αποτελεσματικά τις ανωμαλίες του κανόνα του χρυσού - ανωμαλίες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πρόκληση και διαιώνιση της Μεγάλης Ύφεσης.

Πιο συγκεκριμένα, η δημιουργία του ευρώ ενίσχυσε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας στους επενδυτές, απελευθερώνοντας τεράστιες, μη βιώσιμες ροές κεφαλαίων σε χώρες σε όλη την περιφέρεια της Ευρώπης. Ως συνέπεια αυτών των εισροών, τα κόστη και οι τιμές αυξήθηκαν, οι κατασκευές έγιναν μη-ανταγωνιστικές και οι χώρες που είχαν σχεδόν ισορροπημένο ισοζύγιο συναλλαγών, από το 1999, αντίθετα, άρχισαν να τρέχουν μεγάλα εμπορικά ελλείμματα. Και μετά η μουσική σταμάτησε.

Εάν τα περιφερειακά έθνη είχαν ακόμα το δικό τους νόμισμα, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την υποτίμηση για την ταχεία αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας. Αλλά δεν μπορούν, πράγμα που σημαίνει ότι θα έχουν για μια μακρά περίοδο μαζική ανεργία και αργό, ομαλό αποπληθωρισμό. Η κρίση του χρέους τους είναι κυρίως υποπροϊόν αυτής της θλιβερής προοπτικής, γιατί η ύφεση των οικονομιών οδηγήσει σε ελλείμματα του προϋπολογισμού και ο αποπληθωρισμός μεγεθύνει το βάρος του χρέους.

Τώρα, η κατανόηση της φύσης των προβλημάτων της Ευρώπης προσφέρει περιορισμένα μόνο οφέλη στους ίδιους τους Ευρωπαίους. Τα έθνη που επλήγησαν, κυρίως, δεν έχουν παρά μόνον κακές επιλογές: είτε να υποφέρουν τους πόνους του αποπληθωρισμού είτε να κάνουν το δραστικό βήμα της εξόδου από το ευρώ, το οποίο δεν θα είναι πολιτικά εφικτό μέχρις ότου όλα τα άλλα αποτύχουν (ένα σημείο το οποίο η Ελλάδα φαίνεται να πλησιάζει). Η Γερμανία θα μπορούσε να βοηθήσει με την αντιστροφή των πολιτικών λιτότητας και την αποδοχή υψηλότερου πληθωρισμού, αλλά δεν θα το κάνει.

Για τους υπόλοιπους από εμάς, όμως, το να πάει η Ευρώπη καλά κάνει μια τεράστια διαφορά, γιατί οι ψεύτικες ιστορίες για την Ευρώπη χρησιμοποιούνται για να ωθήσουν τις πολιτικές να γίνουν πιο σκληρές, καταστροφικές ή και τα δύο. Την επόμενη φορά που θα ακούσετε ανθρώπους να επικαλούνται το παράδειγμα της Ευρώπης για να απαιτήσουν να καταστρέψουν το κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας μας ή να μειώσουν δραστικά τις δαπάνες στο όνομα μιας βαθιάς ύφεσης της οικονομίας, ιδού τι πρέπει να ξέρετε: δεν έχουν ιδέα για τι μιλάνε.

Γερμανός υπουργός προτρέπει έξοδο της Ελλάδας απο το Ευρώ

  • The Wall Street Journal Europe
  • By Matthew Karnitschning
 Η προσπάθεια της καγγελαρίου Άνγκελας Μέρκελ να συσπειρώσει το γερμανικό λαό πίσω από τη στρατηγική της για τη διάσωση της Ελλάδας και του ευρώ, υπέστη ένα χτύπημα το Σαββατοκύριακο μετά από τη δήλωση ενός ανώτερου στελέχους της κυβέρνησης ότι η Αθήνα θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να εγκαταλείψει το νομισματικό μπλοκ.

"Οι πιθανότητες η Ελλάδα  να μπορέσει να ανακάμψει και να γίνει πιο ανταγωνιστική είναι σίγουρα μεγαλύτερη εκτός της νομισματικής ένωσης παρά εντός αυτής" δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών κ. Hans-Peter Friedrich σε συνέντευξή του στο Der Spiegel, τη γερμανική εβδομαδιαία επιθεώρηση. Ο κ. Friedrich, ο οποίος ανήκει στο αδελφό κόμμα της Βαυαρίας του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος της κ. Μέρκελ, πρόσθεσε ότι η Αθήνα δεν πρέπει να αναγκαστεί να φύγει, αλλά να της δοθούν τα κίνητρα ώστε να μην μπορεί να αρνηθεί".
Σωσίβιο βλέπω. Ανθρώπους να το αρπάζουν δε βλέπω.

Το γερμανικό κοινοβούλιο αναμένεται να εγκρίνει το αργότερο τη Δευτέρα το σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας με ευρύ περιθώριο, με την υποστήριξη των μεγάλων κομμάτων της αντιπολίτευσης. Αλλά με μια ισχυρή πλειοψηφία των Γερμανών να αντιτίθεται στο πακέτο και ολοένα αυξανόμενη την αντίθεση μέσα στην ίδια τη συμμαχία της, η κα Μέρκελ δύσκολα θα μπορούσε να εξασφαλίσει συνεχή υποστήριξη, ειδικά εάν η Αθήνα δεν προχωρήσει σε περικοπές του προϋπολογισμού και σε διαρθρωτικές αλλαγές που έχει υποσχεθεί.

Το γεγονός ότι η γερμανική αντιπολίτευση βοηθάει την Ελλάδα δεν είναι νέο. Ο κ. Friedrich είναι ο πρώτος υπουργός που δημοσίως σπάει τη γραμμή της καγκελαρίου για το ζήτημα, ωστόσο, αντανακλά την αυξανόμενη διαφωνία που αντιμετωπίζει κατά τη διάρκεια των οικονομικών κινδύνων που αναλαμβάνει το Βερολίνο. Το πιο σημαντικό, ο κ. Friedrich ενώνει τη σημαίνουσα φωνή του στην ιδέα ότι η Αθήνα μπορεί να ωθηθεί εκτός της ζώνης του ευρώ χωρίς τούτο να προκαλέσει κατάρρευση του νομίσματος.

Μέχρι πρόσφατα, κάθε Γερμανός πολιτικός, ο οποίος υποστήριζε την ελληνική έξοδο από τη ζώνη του ευρώ διακινδύνευε να χαρακτηριτεί ως ακραίος. Η αρχική απάντηση της Γερμανίας στην ελληνική κρίση προήλθε από το φόβο ότι, αν δε βοηθήσει, θα ξεσπάσει μια άλλη παγκόσμια κρίση.

Ωστόσο, η σχετική ηρεμία που επικράτησε στις χρηματοπιστωτικές αγορές κατά τους τελευταίους μήνες, εν μέσω της επιδεινούμενης κρίσης στην Αθήνα, βοήθησε να πεισθείσημαντικό πλήθος αξιωματούχων του Βερολίνου ότι το ευρώ μπορεί να επιβιώσει χωρίς την Ελλάδα. Οι τράπεζες και άλλοι επενδυτές σε ελληνικά ομόλογα είχαν το χρόνο να εγγράψουν στις εκμεταλλεύσεις τους, συνεχίζει το επιχείρημα, την εξάλειψη του κινδύνου ενός ξαφνικού σοκ. Την ανάλυση αυτή δε συμμερίζεται η κα Μέρκελ ή η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, οι οποίοι φοβούνται ότι επιτρέποντας στην Ελλάδα να φύγει, θα δημιουργηθεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο.

Η κα Μέρκελ έχει αγωνιστεί από την αρχή της κρίσης να πείσει τους Γερμανούς ότι η Ελλάδα, η οποία απέτυχε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του αρχικού πακέτου διάσωσης των € 110 δις, θα πρέπει να πάρει περισσότερη βοήθεια. Ως η μεγαλύτερη οικονομία της ζώνης του ευρώ, το μερίδιο της Γερμανίας για τις διασώσεις της Ελλάδας και των άλλων χωρών είναι μεγαλύτερο από εκείνο των άλλων μελών.

Περισσότερο από το 60% των Γερμανών αντιτίθεται στην πρόσφατη ελληνική διάσωση και πιστεύουν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να σωθεί από την πτώχευση, σύμφωνα με έρευνα του Emnid, μιας γερμανικής εταιρείας δημοσκοπήσεων, που κυκλοφόρησε την Κυριακή.

Σε επιστολή του προς τους βουλευτές την Παρασκευή, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ζητώντας τους να υποστηρίξουν το πρόσφατο σχέδιο διάσωσης,  έγραψε ότι "αυτό δε θα είναι η τελευταία φορά" που θα κληθούν να τείνουν προς την Αθήνα οικονομική σανίδα σωτηρίας.

Όμως ένας αριθμός βουλευτών έχει στείλει προειδοποίηση προς την Ελλάδα ότι δεν πρόκειται να πάρει περισσότερα.

"Κάποια στιγμή φτάνετε στο τέλος της γραμμής, γιατί η περαιτέρω ρευστότητα δεν είναι η επίλυση των προβλημάτων" δήλωσε ο Rainer Brüderle σε συνέντευξη στην The Wall Street Journal Deutschland, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των Ελεύθερων Δημοκρατών, του μικρού συμμάχου στο συνασπισμό της κυβέρνησης.

Παρασκευή 17 Φεβρουαρίου 2012

Μην ταπεινώνετε τους Έλληνες

  • The New York Times

  • By Alexis Papahelas


Αλλά ακόμα και εκείνοι οι Έλληνες που αναγνωρίζουν την ανάγκη για θυσίες και σκληρές αποφάσεις καθίστανται πλέον δύσπιστοι για το αν αυτό θα οδηγήσει σε ανάπτυξη ή αν οι προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης θα καταπνίγονται από την ύφεση. Η κόπωση των μεταρρυθμίσεων απειλεί τώρα την πολιτική σταθερότητα και ενισχύει τους λαϊκιστές και ευρωσκεπτικιστές, των οποίων η ρητορική κερδίζει σε αξιοπιστία, όταν κάποιοι από τους εταίρους μας συμπεριφέρονται ως μεσαιωνικοί δεσπότες.



ΑΘΗΝΑ - Την περασμένη Κυριακή, καθώς το ελληνικό Κοινοβούλιο ενέκρινε τις τελευταίες μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα λιτότητας, κουκουλοφόροι εμπρηστές έτρεχαν αφηνιασμένοι στο κέντρο της Αθήνας και διμοιρίες ΜΑΤ απωθούσαν τους διαδηλωτές με δακρυγόνα.

Τα μέτρα ήταν τόσο σκληρά ώστε πάνω από 20 βουλευτές σε κάθε ένα από τα δύο κόμματα της κυβέρνησης συνασπισμού αγνόησαν τα κόμματά τους και ψήφισαν εναντίον τους.

Παρ' όλα αυτά, οι πολιτικοί, που είχαν στηλώσει τα πόδια για τις μεταρρυθμίσεις κατά τα δύο τελευταία χρόνια, πήραν τις δύσκολες αποφάσεις που απαιτούνταν από αυτούς, αντιμετωπίζοντας τη μήνιν ενός πληθυσμού οργισμένου και εξαντλημένου από το πέμπτο έτος της ύφεσης, τη μείωση των εισοδημάτων, την αύξηση των φόρων, την κατάρρευση των υπηρεσιών, την 20 % ανεργία και δεν φαίνεται τέλος στην ταλαιπωρία.

Η Ελλάδα περνάει μια πολύπλευρη κρίση που θυμίζει την περίοδο της Βαϊμάρης, που οδήγησε στο Μεσοπόλεμο στην κατάρρευση των δημοκρατικών θεσμών στη Γερμανία



Κάποιος θα περίμενε ότι οι εταίροι της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι πιστωτές της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα κινηθούν γρήγορα για να δυναμώσουν τα χέρια των βαλλόμενων μεταρρυθμιστών της χώρας και τον αρχηγός τους, τον πρωθυπουργό κ. Λουκά Παπαδήμο, έναν σεβαστό πρώην αντιπρόεδρο του ΕΚΤ.

Αντ 'αυτού, η ψήφιση έγινε δεκτή με περισσότερο σκεπτικισμό, περισσότερες απαιτήσεις, καθώς και δηλώσεις που θεωρήθηκαν ως άμεση παρέμβαση στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας, υπονομεύοντας τη μετριοπαθή, φιλο-Ευρωπαϊκή μεταρρυθμιστική κυβέρνηση ενισχύοντας το προφίλ της παθογενούς αντιπολίτευσης από τα αριστερά και δεξιά.

Είναι κατανοητό το γεγονός ότι ορισμένοι από τους εταίρους της Ελλάδας έχουν χάσει την υπομονή τους με την πολιτική ηγεσία της χώρας, η οποία επανειλημμένα έχει αποτύχει να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της για μεταρρύθμιση ως αντάλλαγμα για τα δάνεια.

Αλλά οι άνθρωποι είναι όλο και πιο απελπισμένοι. Το μέλλον μας βρίσκεται στις δικές μας αποφάσεις, αλλά αν η υπόλοιπη Ευρώπη δεν μπορέσει να καταλήξει πάνω σε έναν πιο εποικοδομητικό τρόπο συμμετοχής του ελληνικού λαού, η κατάσταση θα μπορούσε να ξεφύγει από τον έλεγχο. Η Ελλάδα δε θα αναγκαζόταν απλώς να εγκαταλείψει ζώνη του ευρώ, αλλά θα μπορούσε εύκολα να μετατραπεί σε ένα αποτυχημένο κράτος.

Η Ελλάδα χρειάζεται λίγη πίστωση και λίγη κατανόηση. Μέσα από σοβαρές περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων, το πρωτογενές έλλειμμα του προϋπολογισμού μειώθηκε από € 24,7 δις το 2009 σε μόλις € 5,2 δις. Δυστυχώς, όμως, τα στερεότυπα των μη παραγωγικών και τεμπέληδων Ελλήνων έχουν κατακλείσει το δημόσιο λόγο στην Ευρώπη.

Αυτό είναι άδικο για τα εκατομμύρια των Ελλήνων που πληρώνουν τους φόρους τους, εργάζονται σκληρά και πιστεύουν ότι η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει. Οι πολιτικοί μας, ή τουλάχιστον οι σημαντικότεροι πολιτικοί μας, φαίνονται έτοιμοι να αντιμετωπίσουν γενναία την κατάσταση και να εφαρμόσουν πλήρως τις δεσμεύσεις της χώρας προς τους ξένους εταίρους και τους δανειστές της.

Αλλά ακόμα και εκείνοι οι Έλληνες που αναγνωρίζουν την ανάγκη για θυσίες και σκληρές αποφάσεις καθίστανται πλέον δύσπιστοι για το αν αυτό θα οδηγήσει σε ανάπτυξη ή αν οι προσπάθειες δημοσιονομικής εξυγίανσης θα καταπνίγονται από την ύφεση. Η κόπωση των μεταρρυθμίσεων απειλεί τώρα την πολιτική σταθερότητα και ενισχύει τους λαϊκιστές και ευρωσκεπτικιστές, των οποίων η ρητορική κερδίζει σε αξιοπιστία, όταν κάποιοι από τους εταίρους μας συμπεριφέρονται ως μεσαιωνικοί δεσπότες.

Επιτρέψτε μου να το θέσω διαφορετικά: η Ελλάδα έχει χάσει τον πόλεμο της οικονομικής επιβίωσης και τώρα πρέπει να βασίζεται σε δάνεια και οικονομική βοήθεια από τους εταίρους της. Οι περισσότεροι Έλληνες συνειδητοποιούν ότι η χώρα δεν θα είναι σε θέση να έχει πρόσβαση στις διεθνείς αγορές για πολλά χρόνια και εκτιμούν τη βοήθεια που λαμβάνουν σε ώρα ανάγκης. Μπορούν επίσης να αντιλαμβάνονται ότι αυτή η βοήθεια έρχεται με ένα οικονομικό κλοιό που δεν πρόκειται να απομακρυνθεί σύντομα.

Αυτό που δεν μπορεί να χωνέψει είναι το είδος των υπαγορεύσεων που φαίνεται να προέρχονται από τη Γερμανία και ορισμένους από τους βορειο-Ευρωπαίους εταίρους της. Αυτό πλήττει την υπερηφάνεια ενός ολόκληρου λαού και καθιστά αδύνατο για τις δυνάμεις της μεταρρύθμισης να πείσουν οποιονδήποτε για την ανάγκη για αλλαγή.

Γνωρίζουμε πού οδήγησαν οι υπαγορεύσεις των δυτικών δυνάμεων προς τη Γερμανία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ελλάδα είναι στα πρόθυρα μιας τέτοιας κατάρρευσης. Οι εξτρεμιστές, τόσο στην Αριστερά όσο και στη Δεξιά, βρίσκονται σε άνοδο, και η πολιτική βία εξαπλώνεται. Βλέπω τον ερχομό μιας περιόδου της Βαϊμάρης στην Ελλάδα, όταν συμμορίες αρχίζουν να καταστρέφουν πολιτικά γραφεία σε καθημερινή βάση και ακροδεξιοί εξτρεμιστές γίνονται δημοφιλείς μεταξύ των μη προνομιούχων.

Ορισμένοι από τους εταίρους μας, φαίνεται να επικεντρώνονται περισσότερο στους τρόπους με τους οποίους θα ταπεινώνουν τους πολιτικούς ηγέτες μας ή το μέσο Έλληνα και λιγότερο στο να διεκπαιραίωσουν τη δουλειά. Αν πιστεύουν ότι με κάποιο τρόπο θα επιβάλλουν την αλλαγή του πολιτικού πολιτισμού και του προσωπικού μέσω του εκφοβισμού, είναι εντελώς λάθος. Καμία χώρα δεν μπορεί να λειτουργήσει κάτω από τέτοια πίεση, χωρίς να υπάρξει κάποια ενθάρρυνση και κίνητρα.

Δεν θέλουμε η Ελλάδα να πάρει έναν δικό της δρόμο: Πρέπει να αλλάξουμε, να μεταρρυθμίσουμε την οικονομία μας και τις δημόσιες υπηρεσίες, να βεβαιωθούμε ότι ο καθένας πληρώνει τους φόρους τους, κλπ. Οι πολιτικοί μας φαίνονται έτοιμοι να εφαρμόσουν βαθιές αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις. Η κυβέρνηση συνασπισμού έχει συσταθεί για το σκοπό αυτό και είναι πολύ πιθανό να συνεχίσει σε άλλη μορφή μετά τις επόμενες εκλογές.

Τώρα είναι η στιγμή για προθεσμίες και πίεση. Αλλά δεν είναι ώρα για υπαγόρευση. Η Γερμανία θα πρέπει να έχει διδαχθεί από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίστηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο: Υπήρχε πίεση για αλλαγή και μεταρρύθμιση, αλλά χωρίς την ταπείνωση που ακολούθησε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Υποθέτω ότι ούτε η Γερμανία ούτε οποιαδήποτε άλλη μεγάλη Δυτική Δύναμη θέλει η Ελλάδα να γίνει ένα αποτυχημένο κράτος σε μια πολύ ασταθή και απρόβλεπτη γειτονιά. Προσεύχομαι ότι αυτό πρέπει να συμβαίνει και ότι οι εταίροι μας θα επιδείξουν σύνεση και λίγη υπομονή με μια χώρα που αγωνίζεται να σταθεί στα πόδια της.

Έχουμε ορθοποδήσει πολλές φορές στο παρελθόν, μερικές φορές μετά από αυτοπροκληθείσες εθνικές καταστροφές. Θα το κάνουμε και πάλι. Αλλά χρειαζόμαστε ενθάρρυνση και πεφωτισμένη ηγεσία από τους ισχυρούς εταίρους, όχι διαπλοκές ή περαιτέρω ταπείνωση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε μια υγιή ισορροπία εθνικής ευθύνης και ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Θα πρέπει να το ξαναβρούμε αυτό.

* Ο Αλέξης Παπαχελάς είναι διευθυντής της αθηναϊκής ημερήσιας εφημερίδας " Η Καθημερινή"

Οι προσπάθειες της Πορτογαλίας για το χρέος μπορεί να είναι προειδοποίηση προς την Ελλάδα

  • The New York Times

  • By Landon Thomas


Χωρίς ανάπτυξη, η μείωση των επιπέδων του χρέους καθίσταται σχεδόν αδύνατη. Είναι σαν να προσπαθείς να πληρώσεις ένα μεγάλο υπόλοιπο πιστωτικής κάρτας, αφού προηγηθεί περικοπή μισθού. Μπορείς να περικόψεις δαπάνες, αλλά με χαμηλότερες αποδοχές είναι δύσκολο να βρεις τα χρήματα για να εξοφλήσεις το χρέος.



Καθώς η μαστιζόμενη από την κρίση χρέους Ελλάδα αγωνίζεται να ικανοποιήσει τους αυστηρούς όρους της Ευρώπης για τη λήψη της επόμενης δόσης των χρημάτων διάσωσης, θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε το μάθημα της Πορτογαλίας.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η Πορτογαλία είναι ένα έθνος - οφειλέτης που έχει κάνει τα πάντα όσα η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχουν ζητήσει, σε αντάλλαγμα για τα 78 δις € (περίπου $ 103 δις) διάσωσης που έλαβε η Λισαβόνα τον περασμένο Μάιο.

Και όμως, με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις για την ικανότητα μιας χώρας να εξοφλήσει τα χρέη της, η Πορτογαλία πέφτει βαθύτερα μέσα στην τρύπα.

Ο λόγος του χρέους της Πορτογαλίας προς το σύνολο της οικονομίας ή το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, ήταν 107% όταν έλαβε το πακέτο διάσωσης. Αλλά η αναλογία έχει αυξηθεί από τότε και μέχρι τον επόμενο χρόνο αναμένεται να φτάσει 118%.

Στο Fanhoes, έξω από τη Λισαβόνα, ο Jose Vicente, δεξιά και ο Jaime Dinis άρχισαν να καλλιεργούν λαχανικά για να βοηθηθούν στους δύσκολους καιρούς



Αυτό δεν οφείλεται απαραίτητα στο ότι το συνολικό χρέος της Πορτογαλίας αυξάνεται, αλλά επειδή η οικονομία της συρρικνώνεται. Και οι οικονομολόγοι λένε ότι ο ίδιος φαύλος κύκλος θα μπορούσε να υπάρξει και αλλού στην Ευρώπη.

Δύο άλλες χώρες, που παρακολουθούνται στενά στον κατάλογο του χρέους, η Ισπανία και η Ιταλία, έχουν επίσης αύξηση της αναλογίας του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ - παρόλο που, όπως η Πορτογαλία, έχουν υιοθετήσει περικοπές του προϋπολογισμού και φορολογικά μέτρα, τα οποία εξακολουθούν να ορίζουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και το ΔΝΤ.

Και την Τρίτη, νέα στοιχεία έδειξαν ότι η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε ακόμη περισσότερο από ό, τι αναμενόταν το περασμένο έτος, καθώς η Ελλάδα αγωνίζεται κάτω από τις όλο και πιο μεγάλες απαιτήσεις λιτότητας από τις Ευρωπαίους δανειστές της.

Χωρίς ανάπτυξη, η μείωση των επιπέδων του χρέους καθίσταται σχεδόν αδύνατη. Είναι σαν να προσπαθείς να πληρώσεις ένα μεγάλο υπόλοιπο πιστωτικής κάρτας, αφού προηγηθεί περικοπή μισθού. Μπορείς να περικόψεις δαπάνες, αλλά με χαμηλότερες αποδοχές είναι δύσκολο να βρεις τα χρήματα για να εξοφλήσεις το χρέος.

Ο Βιτόρ Γκασπάρ, ο Πορτογάλος υπουργός Οικονομικών, ο οποίος ανέλαβε τη θέση του ως μέλος της νέας κυβέρνησης το περασμένο καλοκαίρι, χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης από τους Ευρωπαίους αξιωματούχους του οικονομικού και δημοσιονομικού τομέα. Έχει μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού της κυβέρνησης περισσότερο από το ένα τρίτο μέχρι στιγμής, μέσω αυστηρών μέτρων, που περιλαμβάνουν περικοπές δαπανών και μισθών, οπισθοχώρηση των συντάξεων και φορολογικές αυξήσεις.

Ωστόσο, πολλοί οικονομολόγοι λένε ότι αυτές οι κινήσεις είναι επίσης ένας λόγος για τον οποίο συρρικνώθηκε η οικονομία της Πορτογαλίας κατά 1,5% το 2011 και αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 3% φέτος.

"Το χρέος της Πορτογαλίας απλώς δεν είναι βιώσιμο" δήλωσε ο David Bencek, ένας αναλυτής στο Ινστιτούτο του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία, ενός οργανισμού έρευνας στη Γερμανία. "Η πραγματική οικονομία δεν έχει τη δομή για να αναπτυχθεί στο μέλλον και επομένως δεν θα είναι σε θέση να εξοφλήσει το χρέος της σε μακροπρόθεσμη βάση."

Το πορτογαλική κοινή γνώμη, μέχρι στιγμής, γενικά, έχει συμβαδίζει με τις πολιτικές της κυβέρνησης, χωρίς τις βίαιες διαδηλώσεις που συγκλόνισαν την Ελλάδα, αλλά έχει αρχίσει να χάνει την υπομονή της.

Το Σάββατο, περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν ειρηνικά στη τεράστια πλατεία του Παλατιού της Λισαβόνας διαμαρτυρόμενοι ενάντια στα μέτρα λιτότητας και για την ανεργία που έφτασε το 13%, φωνάζοντας "Το ΔΝΤ δεν περνάει εδώ! " Ο επικεφαλής του μεγαλύτερου συνδικάτου της Πορτογαλίας υποσχέθηκε ότι θα διοργανωθούν κι άλλα συλλαλητήρια διαμαρτυρίας σε όλη τη χώρα.

Το ΔΝΤ, από την πλευρά του, προβλέπει ότι η Πορτογαλία θα αναπτυχθεί αρκετά και τελικά να μειώσει το χρέος της σε διαχειρίσιμο επίπεδο. Αλλά ακόμα και το ΔΝΤ προειδοποιεί, σε πρόσφατη οικονομική ανασκόπηση του, ότι, αν η ανάπτυξη είναι απογοητευτική, το χρέος της Πορτογαλίας "δεν θα είναι βιώσιμο."

Ο υπουργός Οικονομικών, κ. Γκασπάρ, οικονομολόγος, πρώην διευθυντής έρευνας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και οπαδός της τραπεζικής φιλοσοφίας της λιτότητας, επιμένει ότι το δημόσιο χρέος της χώρας του είναι διαχειρίσιμο. Και ο ίδιος δε σκέφτεται να ξεκουραστεί. Φέτος σκοπεύει να μειώσει τις πληρωμές των συντάξεων του δημοσίου κατά 1,2 δισ. ευρώ (κοντά στα 1,6 δισ. δολ.) και να μειώσει τις πληρωμές των δώρων που εδώ και καιρό απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι του δημόσιου τομέα στη χώρα αυτή.

Συζητώντας τις επιδόσεις του, ο κ. Γκασπάρ προτιμά να επικεντρώνεται στα αποτελέσματα των προσπαθειών του στο δημοσιονομικό έλλειμμα της Πορτογαλίας - η διαφορά μεταξύ του τι ξοδεύει και τι εισπράτει - το οποίο έχει πέσει στο 5,6% πέρυσι, από 9,1% το 2010. Για το τρέχον έτος, ο κ. Γκασπάρ προβλέπει μείωση στο 4,5 %.

"Τα έχουμε δρομολογήσει και το πρόγραμμα προσαρμογής μας ξεχωρίζει στη ζώνη του ευρώ", είπε κατά τη διάρκεια συνέντευξης την Παρασκευή στο περίτεχνο περιβάλλον του υπουργείου Οικονομικών.

Μόλις εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις του προϋπολογισμού της Πορτογαλίας, ο κ. Γκασπάρ προβλέπει, η οικονομία της χώρας θα αναπτυχθεί πάνω από 2 % από το 2014 και μετά και το δημόσιο χρέος θα μειωθεί αναλόγως.

Ο κ. Γκασπάρ έχει κερδίσει επαίνους από την ηγεσία της Ευρώπης και του ΔΝΤ, που είναι πρόθυμοι να υπερασπιστουν ένα υπόδειγμα οικονομικής αναμόρφωσης, σε αντίθεση με την μεγάλη καταστροφή στην Ελλάδα. Στην πραγματικότητα, εκτιμάται ότι, εφαρμόζοντας η Πορτογαλία ένα τέτοιο μοντέλο μεταρρυθμίσεων, αναμένεται ευρέως, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ θα καταλήξουν σε περισσότερα χρήματα για την Πορτογαλία το προσεχές έτος, εάν είναι απαραίτητο - όπως προτάθηκε σε μια ανοιχτή συνομιλία μεταξύ του κ. Γκασπάρ και του Γερμανού υπουργού Οικονομικών σε συνάντηση την περασμένη εβδομάδα στις Βρυξέλλες.

Αλλά, όπως δείχνει ο ελαφρώς αυξημένος λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Πορτογαλίας, το να είσαι υπόδειγμα ασθενούς χρέους της Ευρώπης δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι πιο εύκολο να βγεις από το χρέος. Άλλοι μπορεί να το βρουν ακόμα πιο σκληρό.

Η Ισπανία, της οποίας η αναλογία χρέους προς ΑΕΠ ήταν 36% πριν αρχίσει η κρίση, αναμένεται να είναι πάνω από το διπλάσιο - 84% - από το 2013. Η Ιταλία, της οποίας ο λόγος ήταν ήδη στο 105% το 2009, αναμένεται να φθάσει τα 126% μέχρι το επόμενο έτος.

Τα νούμερα στην Ελλάδα είναι ακόμα χειρότερα - σχεδόν 160% σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μετρήσεις. Και αυτός ο υπολογισμός έγινε την περασμένη εβδομάδα από τον επίσημο ευρωπαϊκό οργανισμό έρευνας Eurostat, πριν η ελληνική κυβέρνηση κυκλοφορήσει την Τρίτη τα τελευταία οικονομικά στοιχεία που δείχνουν ότι η οικονομία της συρρικνώθηκε κατά 7% κατά το τέταρτο τρίμηνο και κατά 6,8% για όλο το 2011 - χειρότερα από το 6% συρρίκνωση για το σύνολο του έτους που περίμενε η Αθήνα. Ακόμη και αν η Ελλάδα πάρει όλα τα χρήματα της βοήθειας που της έχουν υποσχεθεί - ένα ποσό που με βεβαιότητα υπερβαίνει τα 200 δισ. ευρώ - ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται και πάλι να είναι επαχθείς, 120%, κατά το έτος 2020. Αυτή η ζοφερή προοπτική, επηρεάζει ακόμη και τη μεγάλη υποτίμηση του χρέους της, την οποία η Ελλάδα προσπαθεί τώρα να διαπραγματευτεί με τους ιδιώτες πιστωτές της και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Εάν η Πορτογαλία και άλλοι Ευρωπαίοι οφειλέτες βρίσκουν ολοένα και πιο δύσκολο να εξοφλήσουν τους πιστωτές τους λόγω της αργής ή της καθόλου ανάπτυξης, κάποιοι ειδικοί προβλέπουν, επίσης, ότι πιθανόν τελικά να χρειαστεί να διαπραγματευτούν αποσβέσεις του χρέους. Έτσι κάπως διαδραματίστηκαν τα πράγματα στη Λατινική Αμερική στη δεκαετία του 1980, όταν κατέστη σαφές ότι η αμείλικτη πίεση λιτότητας του ΔΝΤ εμπόδιζε την ανάπτυξη που χρειάζονταν οι χώρες για να πληρώσουν το χρέος.

Ο Charles Wyplosz, ένας διεθνής οικονομολόγος, υποστηρίζει ότι μέχρι να αποκατασταθεί η οικονομική δραστηριότητα στις υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιταλία, δεν έχει νόημα να τιμωρούνται οι πολίτες με την υπονόμευση των ανάπτυξιακών πολιτικών.

"Είναι όλα ψευδο-επιστήμη," είπε. "Γι 'αυτό νομίζω ότι η Πορτογαλία θα πρέπει να χρεοκοπήσει και μπορείτε να ισχυρίζεστε ότι η Ιταλία θα πρέπει να αναδιαρθρώσει επίσης το χρέος της".

Ο κ. Γκασπάρ, όμως, υποστηρίζει ότι από τη στιγμή που οι μεταρρυθμίσεις της χώρας του τεθούν σε εφαρμογή, "θα βάλουμε την αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ σε μια βιώσιμη πορεία και πάλι" Και είναι ανένδοτος πάνω στο ότι η Πορτογαλία δεν θα προσπαθήσει να επαναδιαπραγματευθεί τις υποχρεώσεις για το χρέος της, λόγω της μόνιμης βλάβης που μπορεί να επιφέρει στη φήμη της Λισαβόνας ως δανειολήπτη.

"Η περίπτωση αυτή αποκλείεται εντελώς" είπε, προσθέτοντας ότι ο Τζορτζ Ουάσινγκτων πίστευε ότι ένα από τα πιο πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία της χώρας είναι η ικανότητά της να δανείζεται από την αγορά ομολόγων.

Οι οικονομολόγοι αποδέχονται ότι κατά την αρχική φάση ενός μεγάλου προγράμματος προσαρμογής των δαπανών, η αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ ανεβαίνει όσο δεν θπάρχει οικονομική ανάπτυξη. Το στοίχημα, ωστόσο, είναι ότι με την πάροδο του χρόνου η οικονομία θα πάρει τα πάνω της και η χώρα θα αρχίσει να δημιουργεί ένα πρωτογενές πλεόνασμα - δηλαδή, ο προϋπολογισμός στο μαύρο, από τη στιγμή που εξαιρούνται οι πληρωμές του χρέους.

Αλλά υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι, όπως αυτή η εικόνα του χρέους είναι εντελώς αβάσιμη στην Ελλάδα, έτσι είναι και στην Πορτογαλία.

Σύμφωνα με υπολογισμούς του κ. Bencek, οικονομολόγου, η Πορτογαλία θα πρέπει να παράγει ένα πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 10% του ΑΕΠ κατά τα επόμενα χρόνια ώστε να μειώσει το δημόσιο χρέος της σε μόνιμα βιώσιμο επίπεδο. Αυτό, είπε, θα απαιτήσει περιστολή των δαπανών πολύ πέρα ​​από όσα είπε ο κ. Γκασπάρ και η ομάδα του ότι έχουν ήδη πετύχει.

Δεδομένου ότι οι τρέχουσες περικοπές έχουν πάει βαθύτερα από ποτέ, πολλοί Πορτογάλοι διερωτώνται, αν θα έπρεπε η κυβέρνησή τους να προσπαθήσει να διαπραγματευθεί ευνοϊκότερους όρους με τους δανειστές της.

"Η Πορτογαλία θα εξοικονομήσει € 3 δις το χρόνο, αν αναδιαρθρώσει το χρέος της", δήλωσε ο Πέδρο Lains, ιστορικός της οικονομίας και blogger στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας.

Ο κ. Lains μίλησε όχι μόνο ως θεωρητικός. Αισθάνεται τη λιτότητα από πρώτο χέρι. Επειδή ο μισθός του στο κρατικό πανεπιστήμιο έχει μειωθεί κατά 30% τον περασμένο χρόνο, η οικογένειά του χρειάστηκε να βάλει χέρι στις αποταμιεύσεις της.

Είπε ότι η συρρίκνωση των μισθών σε όλη την χώρα προκαλεί αύξηση του αριθμού των Πορτογάλων που εγκαταλείπουν τη χώρα, όσο κι αν η κυβέρνηση αγωνίζεται να αποδείξει ότι αξίζει να παραμείνει μέρος της ζώνης του ευρώ.

Γιατί, ρωτάει ο κ. Lains, θα πρέπει ο ίδιος και οι συμπολίτες του να υποφέρουν, ενώ οι ομολογιούχοι θα πάρουν τα χρήματά τους πίσω; «Δεν είναι λάθος του πορτογαλικού λαού», λέει. "Το λάθος οφείλεται στη δομή του ευρώ".

Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 2012

Η ακραία λιτότητα τρέφει τον εξτρεμισμό

  • CNN - Opinion

  • By Roman Gerodimos

Ο ρόλος του κράτους και του δημόσιου τομέα είναι συνήθως στο επίκεντρο των πολιτικών συζητήσεων μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Ωστόσο, για πρώτη φορά στην πρόσφατη μνήμη, οι πολιτικές γραμμές μάχης στην Ελλάδα δεν είναι μεταξύ της αριστεράς και της δεξιάς, αλλά μεταξύ των εκσυγχρονιστών και των λαϊκιστών, που υπάρχουν στα περισσότερα κόμματα σε όλο το πολιτικό φάσμα.


Μια ριζοσπαστική αλλαγή συμβαίνει στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Οι διαδοχικές διασώσεις και τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόστηκαν κατά τα τελευταία δύο χρόνια έχουν οδηγήσει σε μια θεμελιώδη πολιτική κρίση, που επηρεάζει τόσο τη λειτουργία της κυβέρνησης όσο και το κύρος των βασικών πολιτικών προσώπων και των κομμάτων.

Η κυριακάτικη συζήτηση στο κοινοβούλιο σχετικά με τα τελευταία μέτρα λιτότητας και το πακέτο διάσωσης σημαδεύτηκε από πρωτοφανείς σκηνές έντασης μέσα και έξω από το κτίριο. Το νομοσχέδιο πέρασε, αλλά άφησε δύο ιστορικά κτίρια στο κέντρο της Αθήνας καθώς και τα δύο μεγάλα κόμματα της προσωρινής κυβέρνησης συνασπισμού, υπό κατάρρευση.

Οι συγκρούσεις και οι καταστροφές στο κέντρο της Αθήνας είναι καθημερινό φαινόμενο που συνοδεύουν βαθύτερες αλλαγές του πολιτικού συστήματος



Ωστόσο, θα ήταν λάθος να αποδώσουμε την καταστροφή της Κυριακής στα μέτρα λιτότητας - παρόμοια γεγονότα έλαβαν χώρα τον Δεκέμβριο του 2008, πολύ πριν να φτάσει στην Ελλάδα οποιαδήποτε συζήτηση για την κρίση χρέους. Εκείνο που αναδεικνύεται από τα γεγονότα αυτά είναι η εδραίωση του εξτρεμισμού στην Ελλάδα και η απόρριψη του κράτους δικαίου.

Ο εξτρεμισμός - τόσο από την άκρα αριστερά όσο κι από την άκρα δεξιά - είναι ορατή σε όλο το δημόσιο βίο: έχει διαποτίσει την πολιτική ρητορική. Αυτό έχει πολώσει τις κοινωνικές ομάδες την μία εναντίον της άλλης. Είναι παρόν στην καθημερινή ομιλία των απλών πολιτών, οι οποίοι καταδικάζουν συλλήβδην, όχι μόνο μεμονωμένους πολιτικούς, αλλά τους θεσμούς της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας συνολικά.

Εκείνο που καταφέρνει η πολιτική της ακραίας λιτότητας είναι να προσφέρει την ιδανική δικαιολογία - την τέλεια κάλυψη - για την περαιτέρω αναπαραγωγή του εξτρεμισμού.

Φαίνεται πως η κοινή γνώμη στην Ελλάδα θα μπορούσε ν' ανεχθεί τη συνεχή και εκτεταμένη καταστροφή του κέντρου της Αθήνας, αλλά δεν θα δεχόταν καμία δράση της αστυνομίας ή του κράτους, που θα έπληττε αυτές τις λίγες εξτρεμιστικές ομάδες που προκαλούν το χάος.

Οι λόγοι για αυτή την αυτοκαταστροφική τάση είναι ιστορικοί και πολιτιστικοί. Προέρχονται από το μεγάλο χάσμα μεταξύ αριστεράς και δεξιάς στην Ελλάδα, το οποίο στην πραγματικότητα πηγαίνει πίσω σχεδόν έναν αιώνα. Δεξιές κυβερνήσεις - είτε εκλεγμένες είτε με επιβολή- κυριάρχησαν στην ελληνική πολιτική για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα.

Ο στρατός και η αστυνομία έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη συγκράτηση του κομμουνισμού και την καταστολή της αριστεράς, με αποκορύφωμα τη στρατιωτική χούντα 1967-1974, που σημάδεψε την ελληνική ψυχοσύνθεση. Στο μυαλό πολλών Ελλήνων η αστυνομική δράση συνδέεται με την καταστολή των θεμελιωδών ατομικών ελευθεριών.

Ωστόσο, αυτό που πολλοί δεν βλέπουν είναι ότι η Ελλάδα έχει φτάσει τώρα στο άλλο άκρο, όπου η έλλειψη του νόμου και της τάξης πλήττει εκείνους που τη χρειάζονται περισσότερο. Η εκτεταμένη φοροδιαφυγή, η οποία δημιουργεί τεράστια ελλείμματα, πονάει τους συνταξιούχους και τα λαϊκά στρώματα. Οι συνεχείς απεργίες και διαμαρτυρίες βλάπτουν τους μετακινούμενους, τους εργαζόμενους και τους τουρίστες. Οι Έλληνες έχουν μια σχέση αγάπης-μίσους με το κράτος - ιστορικά εξαρτώνται από αυτό ενώ πάντα προσπαθούν να το υπονομεύουν.

Ο ρόλος του κράτους και του δημόσιου τομέα είναι συνήθως στο επίκεντρο των πολιτικών συζητήσεων μεταξύ αριστεράς και δεξιάς. Ωστόσο, για πρώτη φορά στην πρόσφατη μνήμη, οι πολιτικές γραμμές μάχης στην Ελλάδα δεν είναι μεταξύ της αριστεράς και της δεξιάς, αλλά μεταξύ των εκσυγχρονιστών και των λαϊκιστών, που υπάρχουν στα περισσότερα κόμματα σε όλο το πολιτικό φάσμα.

Οι εκσυγχρονιστές υποστηρίζουν τη θέση στην Ελλάδα εντός της ευρωζώνης με κάθε κόστος και ευνοούν τις ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένου ενός μικρότερου και πιο αποτελεσματικού ρόλου του δημόσιου τομέα. Οι λαϊκιστές απορρίπτουν τα πακέτα λιτότητας υποστηρίζοντας ότι θα οδηγήσουν τελικά σε πτώχευση ούτως ή άλλως. Το πρώτο στρατόπεδο έχει αποτύχει μέχρι τώρα να αποδείξει ότι η λιτότητα λειτουργεί. Ωστόσο, το δεύτερο στρατόπεδο δεν προσφέρει καμία εναλλακτική λύση.

Την Κυριακή το βράδυ, η ελληνική τηλεόραση έδωσε δυό ζωντανές μεταδόσεις. Η πρώτη ήταν μέσα από το κτίριο του κοινοβουλίου, που έδειχνε μια αποκομμένη πολιτική τάξη να επιδίδεται στη συνήθη μικρο-πολιτική φαγωμάρα της και να αυτο-συγχαίρεται. Η άλλη μετάδοση έδινε τις συνεχιζόμενες καταστροφικές σκηνές ημι-αποκάλυψης στους δρόμους της Αθήνας. Η αντιπαράθεση δεν θα μπορούσε να ήταν πιο αποκαλυπτική. Έφερε μια ανατριχιαστική ομοιότητα με τις τελευταίες ημέρες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης της Γερμανίας στη δεκαετία του 1930.

Ένα πράγμα είναι σίγουρο - το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα αλλάζει και οι επιπτώσεις μπορεί να γίνουν αισθητές σε ολόκληρη την Ευρώπη και τον κόσμο. Η ψηφοφορία της Κυριακής οδήγησε στην εκδίωξη 45 βουλευτών από τρία κόμματα. Κανένα πολιτικό κόμμα δεν έχει πλέον την απόλυτη πλειοψηφία από μόνη της. Πέραν του διεθνούς σκεπτικισμού, ο Έλληνας Πρωθυπουργός κ. Λουκάς Παπαδήμος αντιμετωπίζει κενό εξουσίας στην καρδιά του πολιτικού συστήματος. Ενώ είναι μη εκλεγμένος, έχει μια μοναδική ευκαιρία να επαναπροσδιορίσει την πολιτική συζήτηση και να αναπροσαρμόσει το πολιτικό σύστημα χρησιμοποιώντας ένα νέο κοινωνικό κίνημα υπέρ της σταθερότητας, της λογικής και της μεταρρύθμισης.

Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2012

Λίγο πριν την κρίσιμη ψηφοφορία

Το συμπέρασμα που βγήκε από τις ομιλίες των αρχηγών, τουλάχιστον πριν μπουν στη Βουλή, είναι ότι δεν επιθυμούν καμία μεταρρύθμιση. Δε θα βγουν ποτέ μπροστά από τις εξελίξεις, αλλά πάντα θα ακολουθούν ασθαίνοντες και καταϊδρωμένοι τα γεγονότα, που άλλοι τα διαμορφώνουν. Και το χειρότερο, αφήνουν ελπίδες (φρούδες) ότι είναι δυνατόν να διαπραγματευθούν τη συντήρηση του συστήματος, που οι ίδιοι έχτισαν.


"Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι πολύ περίπλοκη και επιδεινώνεται περαιτέρω από την ύπαρξη αποστεωμένων πολιτικών δομών και μιας κλειστής αγοράς εργασίας που δεν επιτρέπει σε πολλούς ανέργους να βρουν δουλειά. Το άνοιγμα της αγοράς εργασίας θα πλήξει όσους ευνοήθηκαν από το σύστημα μέχρι σήμερα και παράλληλα θα δημιουργήσει σταδιακά ευκαιρίες εργασίας για όλους. Κανείς δεν θέλει να επιβάλει απ’ έξω μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή αντί των μεταρρυθμίσεων και των αλλαγών προκειμένου η Ελλάδα να σταθεί και πάλι στα πόδια της."
Λίγο πριν την κρίσιμη ψηφοφορία στη Βουλή, οι ιστορικές ομιλίες του Λουκά Παπαδήμου αφήνουν κάποια ψήγματα αισιοδοξίας


Έχει κανείς λόγους να μη συμφωνεί μ' αυτά; Είναι μήπως σύγχρονες οι πολιτικές δομές στη χώρα μας; Μήπως δεν υπάρχουν οι πελατειακές σχέσεις, ο κομματισμός, η αναξιοκρατία, η εξαγορά της εργασιακής ειρήνης με δανεικά χρήματα και, γενικά, όλα τα χαρακτηριστικά που συνιστούν αυτό που αποκαλείται "ελληνικός περονισμός"; Ας μην εθελοτυφλούμε, όλα όσα διαβάσατε στην προηγούμενη παράγραφο είναι απόλυτες αλήθειες. Τις λέει όμως η Μέρκελ. Κι αυτό δεν μας αρέσει. Τα λέει μια συντηρητική Ευρωπαία ηγέτις και δεν τα λέει κανένας Έλληνας πολιτικός, που έχει αναλάβει την πάσει θυσία συντήρηση των στρεβλώσεων που μας οδήγησαν στο σημείο που είμαστε σήμερα.

Κανένας από τους αρχηγούς των ελληνικών κομμάτων δεν τόλμησε, έστω κι αυτήν την ύστατη ώρα, να μας πει τα πράγματα όπως έχουν. Διεκτραγώδησαν την κατάσταση, επεχείρησαν να μιλήσουν στο συναίσθημα του Έλληνα, αλλά δεν τόλμησαν να πουν ότι πρέπει ν' αλλάξουμε άρδην τα πάντα, αν θέλουμε να επιβιώσουμε στοιχειωδώς μέσα σ' αυτήν τη λαίλαπα, ότι οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να γίνουν πάσει θυσία, όσο κι αν μας ματώνουν.

Μας είπαν ότι πρέπει να ψηφίσουν οι βουλευτές τους τις δανειακές συμβάσεις, έθεσαν ζητήματα κομματικής πειθαρχίας κραδαίνοντας την απειλή της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας, χωρίς όμως να μας μιλήσουν για την ανάγκη ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων, που θα μας οδηγήσουν στον εκσυγχρονισμό των οικονομικών, διοικητικών και πολιτικών δομών, που θα πάψουν να αναπαραγάγουν την κρίση.

Το συμπέρασμα που βγήκε από τις ομιλίες των αρχηγών, τουλάχιστον πριν μπουν στη Βουλή, είναι ότι δεν επιθυμούν καμία μεταρρύθμιση. Δε θα βγουν ποτέ μπροστά από τις εξελίξεις, αλλά πάντα θα ακολουθούν ασθαίνοντες και καταϊδρωμένοι τα γεγονότα, που άλλοι τα διαμορφώνουν. Και το χειρότερο, αφήνουν ελπίδες (φρούδες) ότι είναι δυνατόν να διαπραγματευθούν τη συντήρηση του συστήματος, που οι ίδιοι έχτισαν.

Παρουσίασαν την ανάγκη ψήφισης της δανειακής σύμβασης ως απαραίτητη διαδικασία, την οποία δεν επιθυμούμε, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε και αλλιώς, γιατί οι συνθήκες και οι συγκυρίες το επιβάλλουν. Ο Σαμαράς προχώρησε ακόμη πιο πέρα. Είπε ότι θέλει νωπή λαϊκή εντολή για να διαπραγματευθεί πιο σκληρά με τους εταίρους μας, αφού μας θύμησε ότι μια γεύση σωστής διαπραγμάτευσης πήραμε τώρα, κατά τη διάρκεια δηλαδή των συνομιλιών του με τον Παπαδήμο και τους άλλους κυβερνητικούς συμμάχους του. Αποτέλεσμα: Το γιουρογκρούπ ζητάει τώρα και έγγραφες δεσμεύσεις του για την υλοποίηση της δανειακής σύμβασης και των μεταρρυθμίσεων που ζητούνται. Μην αμφιβάλλετε καθόλου ότι θα τις δώσει.

Την ίδια στιγμή η διάλυση του ΠΑΣΟΚ συνεχίζεται αμείωτη, απελευθερώνοντας ετερόκλητες δυνάμεις, τις οποίες μέχρι σήμερα τις συνείχε η νομή της εξουσίας, βασισμένη στο δανεικό χρήμα. Το χαλί έχει τραβηχτεί κάτω από τα πόδια τους και αποκαλύφθηκαν οι εγγενείς αδυναμίες ενός κόμματος που υπήρξε προϊόν στρεβλώσεων και ψεύτικων προσδοκιών.

Όσο για την αριστερά - γενικά και σε όλες τις εκφράσεις της - συνεχίζει να αναπαράγει τον ίδιο ακριβώς υπερσυντηρητικό και ξενοφοβικό πολιτικό λόγο που παρήγαγε από δεκαετίες, εμφανιζόμενη όμως ιδιαίτερα ενισχυμένη, λογω της κατάρρευσης του ΠΑΣΟΚ και της λαϊκίστικης πολιτικής της ΝΔ που δεν πείθει ευρεία κοινωνικά στρώματα, λόγω της ασυνέπειας στις στρατηγικές επιλογές της.

Μέσα σ' αυτό το ζοφερό τοπίο, αφήστε με να πω, ότι οι δύο ομιλίες του Λουκά Παπαδήμου - προς το υπουργικό συμβούλιο και το διάγγελμα του Σαββάτου - με άγγιξαν. Με άγγιξαν γιατί διέκρινα πρώτα τον πνευματικό ηγέτη, που έμαθε να μιλάει με ειλικρινή, λογικά και πειστικά επιχειρήματα και ύστερα έναν πολιτικό με βαθιά συναίσθηση της ευθύνης απέναντι στο έθνος.

Στους λόγους του είδα τα καταλυτικά επιχειρήματα που απαντούν πρώτα σ ' αυτούς που έχουν ως στρατηγικό στόχο την ανεξέλεγκτη πτώχευση και ύστερα σ' αυτούς που επιχειρούν να μας πείσουν ότι είναι δυνατόν να συντηρήσουμε τις καταρρέουσες πολιτικές, διοικητικές και κοινωνικές δομές ανέπαφες, αρκεί να βρούμε τον κατάλληλο τρόπο και τα κατάλληλα μέσα να διαπραγματευτούμε.

Ενώ ήδη έχει αρχίσει η συζήτηση στη Βουλή και λίγες ώρες πριν την κρίσιμη ψηφοφορία, σκέφτηκα ότι, ανεξάρτητα τι μέλλει γενέσθαι, είναι άδικο να τσουβαλιάζουμε τους πάντες και τα πάντα και κυρίως να κυριαρχούμαστε από μια μοιρολατρική νοοτροπία, που μόνο δεινά μπορεί να επισωρεύσει. Σ' αυτήν την ιστορικά πρωτοφανή κρίση που περνάμε, βρήκα μέσα στους λόγους του Παπαδήμου κάποια ψήγματα αισιοδοξίας και πείστηκα ότι αξίζει να δώσουμε έναν σκληρό αγώνα για να μην αφήσουμε τη νέα γενιά να ζήσει αυτά που περιγράφει με μοναδικό τρόπο ο πρωθυπουργός.

Για τη διεκόλυνσή σας το Τοπίο πέρα από την Ομίχλη δημοσιεύει και τις δύο ομιλίες του πρωθυπουργού (στην ενότητα Ιστορικά Κείμενα) για τις οποίες γίνεται λόγος στο παρόν σχόλιό μας.

Το διάγγελμα του πρωθυπουργού κ. Λουκά Παπαδήμου μια μέρα πριν την κρίσιμη ψηφοφορία στη Βουλή

"Θα είναι μια τεράστια αδικία της ιστορίας, η χώρα από την οποία ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, που τα τελευταία 65 χρόνια βίωσε έναν εμφύλιο και μια δικτατορία, αλλά πρόκοψε, έφτιαξε την ευημερία της, οικοδόμησε μια δημοκρατία, θεσμούς και αξίες, να φτάσει στην πτώχευση και να βρεθεί, από ένα ακόμα λάθος, σε εθνική απομόνωση και εθνική απόγνωση."


«Ελληνίδες, Έλληνες,

Απευθύνομαι σήμερα σε σας για να σας εκθέσω με απόλυτη ειλικρίνεια την κρίσιμη κατάσταση που βρισκόμαστε και τις επιλογές που έχουμε μπροστά μας. Είμαστε σε απόσταση αναπνοής από το σημείο μηδέν.

Το ελληνικό Κοινοβούλιο καλείται αύριο να αναλάβει μια ιστορική ευθύνη. Καλείται να εξετάσει και να εγκρίνει το νέο οικονομικό πρόγραμμα της Ελλάδας, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για τη χρηματοδοτική στήριξη της χώρας κατά τα επόμενα χρόνια.

Το οικονομικό πρόγραμμα και η δανειακή σύμβαση που θα το συνοδεύσει έχουν τεράστια σημασία για το μέλλον της χώρας. Η νέα δανειακή συμφωνία εξασφαλίζει τη χρηματοδότησή μας με 130 δισ. ευρώ και μας δίνει τη δυνατότητα να μειώσουμε το υπάρχον δημόσιο χρέος κατά περίπου 100 δισ. ευρώ. Με τη μείωση του χρέους θα απελευθερωθούν πολύτιμοι πόροι για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική προστασία, θα δημιουργηθούν συνθήκες ασφάλειας, σταθερότητας και εμπιστοσύνης.

Ο κ. Λουκάς Παπαδήμος με την παρουσία του και τις παρεμβάσεις του σ' αυτήν την κρίσιμη στιγμή για το έθνος, αναδεικνύεται σε πολιτικό και πνευματικό ηγέτη

Με την πιστή εφαρμογή του προγράμματος θα αποκατασταθεί η δημοσιονομική σταθερότητα και η διεθνής ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας, η οποία θα επανέλθει σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης – πιθανότατα από το δεύτερο εξάμηνο του 2013. Χωρίς δημοσιονομική εξυγίανση και χωρίς μεγάλες μεταρρυθμίσεις, ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρξει.

Η συμφωνία για το νέο πρόγραμμα, που επετεύχθη μετά από πολυήμερες, εντατικές και σκληρές διαπραγματεύσεις με την τρόικα, έχει τη στήριξη των δυο μεγαλύτερων κομμάτων της χώρας. Κατοχυρώνει το μέλλον της πατρίδας μας στο ευρώ και θέτει τις βάσεις για να ξεπεράσουμε τη σημερινή οικονομική κρίση. Παράλληλα, η συμφωνία αποτυπώνει τις ακραίες συνθήκες ανάγκης στις οποίες εξακολουθεί να βρίσκεται η χώρα μας.

Ο κεντρικός και ουσιαστικός σκοπός όλων μας είναι η βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας μας. Τα τελευταία πέντε χρόνια, όμως, η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι αναπτυσσόταν στηριζόμενη σε συνεχώς αυξανόμενο δανεισμό. Όταν τα δανεικά τελείωσαν, το κράτος δεν μπορούσε πια να χρηματοδοτεί δαπάνες, η κατανάλωση υποχώρησε, και η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώθηκε. Το μοντέλο ανάπτυξης που είχαμε μέχρι το 2009 δεν είχε μέλλον. Ήταν καταδικασμένο να τερματιστεί. Αυτό συνέβη όταν τα ελλείμματα διαμορφώθηκαν σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα, κληροδοτώντας μας ένα τεράστιο χρέος.

Για την ύφεση ευθύνεται επίσης το δυσμενές διεθνές οικονομικό περιβάλλον. Όμως ο πιο καθοριστικός παράγοντας είναι η αστάθεια και η αβεβαιότητα για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. Είναι ο φόβος της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ που σκιάζει τους αποταμιευτές, αναστέλλει τις επενδυτικές αποφάσεις, παγώνει την οικονομική δραστηριότητα, εμποδίζει την ανάκαμψη της οικονομίας. Στην αβεβαιότητα, την αστάθεια και την ανασφάλεια θα θέσει τέρμα το αξιόπιστο πρόγραμμα, η χρηματοδοτική στήριξη και η αναδιάρθρωση του χρέους που το συνοδεύουν.

Το πρόγραμμα περιέχει πολλές ρυθμίσεις τις οποίες θα έπρεπε να είχαμε υιοθετήσει από μόνοι μας προ πολλού. Αν τις είχαμε εφαρμόσει όταν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκότερες, δεν θα είχαμε φτάσει σε τόσο δεινή κρίση.

Το πρόγραμμα όμως περιέχει και ρυθμίσεις που καμία κυβέρνηση δεν θα υιοθετούσε υπό ομαλές συνθήκες. Μέτρα που δοκιμάζουν τις αντοχές και πλήττουν το εισόδημα μεγάλου μέρους της κοινωνίας μας. Έχουμε απόλυτη επίγνωση ότι το οικονομικό αυτό πρόγραμμα συνεπάγεται βραχυπρόθεσμα οδυνηρές θυσίες για τους Έλληνες, οι οποίοι έχουν ήδη δοκιμαστεί σκληρά.

Λένε ορισμένοι: από ένα τέτοιο οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επώδυνα μέτρα, καλύτερη η χρεοκοπία. Πλανώνται οικτρά όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, ή δημαγωγούν επικίνδυνα. Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια. Θα δημιουργούσε συνθήκες ανεξέλεγκτου οικονομικού χάους και κοινωνικής έκρηξης.

Οι αποταμιεύσεις των πολιτών θα κινδύνευαν. Το κράτος θα αδυνατούσε να πληρώσει μισθούς, συντάξεις, να καλύψει στοιχειώδεις λειτουργίες, όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία, καθώς έχει ακόμα πρωτογενές έλλειμμα πάνω από 5 δισ. ευρώ. Δηλαδή τα έσοδα του κράτους δεν αρκούν για να καλύψουν τις δαπάνες, ακόμα κι αν παύαμε να εξυπηρετούμε το χρέος.

Η εισαγωγή βασικών αγαθών –όπως φάρμακα, πετρέλαιο, και μηχανήματα– θα γινόταν προβληματική, αφού η χώρα, δημόσιος και ιδιωτικός τομέας, θα έχανε κάθε πρόσβαση σε δανεισμό και η ρευστότητα θα συρρικνωνόταν. Επιχειρήσεις θα έκλειναν μαζικά, αδυνατώντας να αντλήσουν χρηματοδότηση. Η ανεργία, η οποία είναι ήδη απαράδεκτα υψηλή θα αυξανόταν περισσότερο.

Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων στην περίπτωση μιας άτακτης χρεοκοπίας θα κατέρρεε. Η χώρα θα παρασυρόταν σε μια μακρά δίνη ύφεσης, αστάθειας, ανεργίας και παρατεταμένης εξαθλίωσης.

Οι εξελίξεις αυτές θα οδηγούσαν, αργά ή γρήγορα, στην έξοδο από το ευρώ. Από χώρα του πυρήνα της Ευρωζώνης, η Ελλάδα θα καταντούσε χώρα αδύναμη, στο περιθώριο της Ευρώπης.

Κοιτάμε τον ελληνικό λαό στα μάτια με πλήρη συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης. Το κοινωνικό κόστος που συνεπάγεται το πρόγραμμα αυτό είναι περιορισμένο σε σύγκριση με την οικονομική και κοινωνική καταστροφή που θα ακολουθούσε εάν δεν το υιοθετήσουμε.

Γνωρίζουμε ότι οι αντοχές των πολιτών αγγίζουν τα όριά τους. Τα τελευταία δύο χρόνια καταβάλλεται μια υπερπροσπάθεια. Παρά τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων έχουμε κατορθώσει πολλά, με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, όπως καταγράφεται από τη συνεχιζόμενη ύφεση και την αύξηση της ανεργίας στο 20%.

Τα τελευταία δύο χρόνια μειώσαμε το πρωτογενές δημόσιο έλλειμμα από 24 δισ. ευρώ σε 5 δισ., μείωση που αντιστοιχεί σε 8 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Ανακτήσαμε περίπου το 1/3 της ανταγωνιστικότητας που χάθηκε κατά τα προηγούμενα δέκα έτη. Οι προσπάθειες και οι θυσίες του ελληνικού λαού αποδίδουν και δικαιούνται το σεβασμό όλων.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα αντλεί σήμερα τη μεγαλύτερη χρηματοδοτική στήριξη που δόθηκε ποτέ με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους. Αυτό αντανακλά τη βούληση των εταίρων μας να στηρίξουν την παραμονή μας στο ευρώ. Γι’ αυτό μάς πιέζουν: για να αξιοποιήσουμε τη στήριξη αυτή, δημιουργώντας εμείς οι ίδιοι τις προϋποθέσεις βιώσιμης συμμετοχής μας στο κοινό νόμισμα. Οφείλουμε να εξυγιάνουμε την οικονομία μας. Να μην δαπανούμε περισσότερο από όσα παράγουμε.

Δεν πρέπει να χάσουμε αυτή την ευκαιρία να κάνουμε την οικονομία μας πιο παραγωγική και ανταγωνιστική. Για να διασώσουμε όσα κατακτήσαμε, πρέπει να αλλάξουμε όλα όσα κάναμε λάθος. Πρέπει να εξυγιάνουμε το κράτος και να χτίσουμε την οικονομία μας σε στέρεες βάσεις για να επιτύχουμε υψηλή και βιώσιμη ανάπτυξη.

Αυτός είναι ο αγώνας της γενιάς μας. Και θα ήταν η μεγαλύτερη ήττα τής μεταπολιτευτικής Ελλάδας αν από λιποψυχία ή ελλιπή αίσθηση ευθύνης, από βαριά αμέλεια ή από μοιραίο λάθος αυτή η χώρα κατέληγε κάποια στιγμή χρεοκοπημένη και έξω από το ευρώ. Αν, την ώρα που χώρες πολύ φτωχότερες από μας καταβάλλουν σκληρές προσπάθειες για να μπουν στη ζώνη του ευρώ, εμείς βαδίζαμε την πορεία εξόδου.

Θα είναι μια τεράστια αδικία της ιστορίας, η χώρα από την οποία ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, που τα τελευταία 65 χρόνια βίωσε έναν εμφύλιο και μια δικτατορία, αλλά πρόκοψε, έφτιαξε την ευημερία της, οικοδόμησε μια δημοκρατία, θεσμούς και αξίες, να φτάσει στην πτώχευση και να βρεθεί, από ένα ακόμα λάθος, σε εθνική απομόνωση και εθνική απόγνωση.

Δεν θα βγούμε από την κρίση χωρίς θυσίες. Είμαστε λαός περήφανος και φιλότιμος. Ξέρουμε από αγώνες. Και αυτός είναι σήμερα ο αγώνας της πατρίδας μας. Να έχουν τα παιδιά μας την ευρωπαϊκή Ελλάδα της σταθερότητας, της ευημερίας και της δημοκρατίας που κατακτήσαμε τα τελευταία τριάντα χρόνια.

Πατριωτικό σήμερα δεν είναι να ρίξουμε τις ασπίδες, αλλά ενωμένοι να πάρουμε τις αναγκαίες δύσκολες αποφάσεις για τη σωτηρία της χώρας. Θα υπερασπιστούμε τη θέση μας στο ευρώ και στην Ευρώπη.

Το οικονομικό πρόγραμμα που έχει κατατεθεί στη Βουλή, και η χρηματοδοτική στήριξη που θα το συνοδεύει, είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να διασώσουμε τα σημαντικότερα κεκτημένα των τελευταίων δεκαετιών για να διασφαλίσουμε τη θέση της Ελλάδας στην ομάδα των αναπτυγμένων χωρών της Ευρώπης και στο ευρώ. Είναι απολύτως αναγκαία για να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα.

Η προσαρμογή της οικονομίας μας δεν τελειώνει σε ένα χρόνο. Για την ολοκλήρωση των αλλαγών θα χρειαστεί σκληρή προσπάθεια, συνέχεια και συνέπεια, δημιουργική συνεργασία και πνεύμα ενότητας των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και πίστη στην ανάγκη να αλλάξουμε τη χώρα μας.

Σε ό,τι με αφορά, ανέλαβα την ευθύνη και τον κίνδυνο να κάνω ό,τι μου αναλογεί για να φτάσουμε στην άκρη αυτής της διαδρομής. Και θα το κάνω».

Η ομιλία του πρωθυπουργού κ. Λουκά Παπαδήμου στο υπουργικό συμβούλιο της 10ης Φεβρουαρίου 2012

"Λένε ορισμένοι: από ένα τέτοιο οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επώδυνα μέτρα, προτιμότερη θα ήταν η χρεοκοπία. Πλανώνται οικτρά όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, ή δημαγωγούν επικίνδυνα. Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια. Θα δημιουργούσε συνθήκες ανεξέλεγκτου οικονομικού χάους και κοινωνικής έκρηξης. Οι δυσμενείς συνέπειες μιας άτακτης χρεοκοπίας θα ήταν πολλαπλές και εξαιρετικά επώδυνες για την ελληνική οικονομία και κοινωνία."


«Η σημερινή συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου είναι εξαιρετικά σημαντική και κρίσιμη. Το Υπουργικό Συμβούλιο καλείται να εξετάσει και να εγκρίνει το νέο οικονομικό πρόγραμμα της Ελλάδας, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για τη χρηματοδοτική στήριξη της χώρας κατά τα επόμενα χρόνια. Είναι ώρα ιστορικής ευθύνης για το Υπουργικό Συμβούλιο.

Αυτή την ώρα δοκιμάζονται και οι αντοχές της κυβέρνησης. Και είναι σαφές πως δεν μπορούν όλοι να σηκώσουν το βάρος της ευθύνης. Η χρεοκοπία της Ελλάδας ωστόσο δεν είναι επιλογή που μπορούμε να επιτρέψουμε. Τις συνέπειες θα τις πληρώσει η χώρα πανάκριβα, και ιδιαίτερα όσοι παλεύουν σήμερα να τα βγάλουν πέρα σε μια δύσκολη πραγματικότητα. Αυτή την ώρα προέχει η ανάγκη να κάνουμε ό,τι χρειαστεί για να εγκριθεί το νέο οικονομικό πρόγραμμα και να προχωρήσει η νέα δανειακή σύμβαση. Κάθε άλλη εξέλιξη θα ήταν καταστροφική. Είναι αυτονόητο πως όποιος διαφωνεί και δεν ψηφίσει το νέο πρόγραμμα δεν μπορεί να παραμείνει στην κυβέρνηση.

Ο πρωθυπουργός απευθύνεται προς το υπουργικό συμβούλιο το οποίο καλεί να σταθεί στο ύψος των κρίσιμων ιστορικών στιγμών.



Το οικονομικό πρόγραμμα και η νέα δανειακή σύμβαση που θα το συνοδεύει είναι βαρύνουσας σημασίας. Είναι απόλυτα αναγκαία προκειμένου να ολοκληρωθεί η προσπάθεια που ξεκίνησε πριν από δύο περίπου χρόνια για τη δημοσιονομική εξυγίανση, την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας και την ανόρθωση της οικονομίας. Με την υλοποίηση του προγράμματος και τη χρηματοδοτική στήριξη που θα το συνοδεύει θα κατοχυρώσουμε το μέλλον της πατρίδας μας στην Ευρωζώνη και θα ξεπεράσουμε τη σημερινή οικονομική κρίση.

Η νέα δανειακή συμφωνία θα επιτρέψει την ομαλή χρηματοδότηση της Ελλάδας με 130 δισεκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα χρόνια και θα μας δώσει τη δυνατότητα να μειώσουμε το δημόσιο χρέος κατά περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ. Με αυτό τον τρόπο θα απελευθερωθούν πολύτιμοι πόροι για την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική προστασία, θα δημιουργηθούν συνθήκες ασφάλειας και σταθερότητας, θα αυξηθεί η εμπιστοσύνη στις αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας μας και θα επανέλθει η οικονομία σε τροχιά βιώσιμης ανάπτυξης.

Το νέο οικονομικό πρόγραμμα είναι προϊόν εντατικής και σκληρότατης διαπραγμάτευσης της κυβέρνησης με την τρόικα. Αποτυπώνει τις ακραίες συνθήκες ανάγκης στις οποίες εξακολουθεί να βρίσκεται η χώρα μας. Οι πολιτικοί αρχηγοί των δύο κομμάτων που συμμετέχουν και στηρίζουν την κυβέρνηση συμφώνησαν με το περιεχόμενο του νέου προγράμματος.

Το πρόγραμμα, δηλαδή οι οικονομικές και χρηματοπιστωτικές πολιτικές που προβλέπεται να εφαρμοστούν την περίοδο 2012-2014, περιγράφονται στα κείμενα που έχουν διανεμηθεί:

«Greece - Memorandum of Economic and Financial Policies»,

«Memorandum of Understanding on Specific Economic Policy Conditionality»,

«Technical Memorandum of Understanding».

Θέλω να κάνω τρεις βασικές επισημάνσεις για τους σκοπούς και τα μέσα πολιτικής του προγράμματος.

Πρώτον, προκειμένου να αποκατασταθεί η ανταγωνιστικότητα, να προωθηθεί η ανάπτυξη και να αυξηθεί η απασχόληση, το πρόγραμμα περιλαμβάνει διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, αγαθών και υπηρεσιών (στο κεφάλαιο Ε, παράγραφοι 28-33). Οι ρυθμίσεις που συμφωνήθηκαν για την αγορά εργασίας αποσκοπούν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κόστους και τη μείωση της ανεργίας -ιδίως των νέων- που έχει φτάσει σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα. Μεταρρυθμίσεις στην αγορά υπηρεσιών και προϊόντων αποβλέπουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη συμπίεση των τιμών.

Δεύτερον, προκειμένου να αποκατασταθεί η δημοσιονομική σταθερότητα και η εμπιστοσύνη του κοινού και των αγορών προβλέπεται πρόσθετη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος με περιορισμό των κρατικών δαπανών που αντιστοιχούν σε 1,5% του ΑΕΠ το 2012, η εφαρμογή σειράς διαρθρωτικών μέτρων, και ένα νέο φορολογικό σύστημα που θα συντελέσει στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και τη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών (κεφάλαια Α και Β, παράγραφοι 5-15). Οι μεταρρυθμίσεις των ασφαλιστικών ταμείων και η προσαρμογή των συντάξεων αποσκοπούν στη διασφάλιση της βιωσιμότητας των ταμείων με τρόπο που προφυλάσσει τους χαμηλοσυνταξιούχους. Η υλοποίηση του σχεδίου αποκρατικοποιήσεων προβλέπει έσοδα ύψους τουλάχιστον 19 δισ. ευρώ έως το 2015 ώστε να μειωθεί το δημόσιο χρέος (Κεφάλαιο Δ, παράγραφοι 23-27).

Τρίτον, προκειμένου να διασφαλιστεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, το πρόγραμμα περιλαμβάνει την εφαρμογή μιας συνολικής στρατηγικής για τον τραπεζικό τομέα που θα ενισχύσει την κεφαλαιακή θέση και ευρωστία των τραπεζών και τη ρευστότητα της οικονομίας με τρόπο που προάγει το δημόσιο συμφέρον και σέβεται την επιχειρηματική αυτονομία των τραπεζών. Η εφαρμογή της στρατηγικής αυτής θα συμβάλει στην αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και τη στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας.

Η συνολική δημοσιονομική προσαρμογή την περίοδο 2012-2014 αντιστοιχεί σε 7% του ΑΕΠ και αποσκοπεί στη διαμόρφωση πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 4,5% του ΑΕΠ το 2015, ώστε να αρχίσει η σταδιακή μείωση του δημόσιου χρέους. Εάν η οικονομική ύφεση είναι μεγαλύτερη από την εκτιμώμενη στο τρέχον έτος και τις αρχές του 2013, η διαχρονική διάρκεια της δημοσιονομικής προσαρμογής μπορεί να προσαρμοστεί και να επεκταθεί έως το 2015.

Οι στόχοι του προγράμματος είναι φιλόδοξοι αλλά εφικτοί. Η επιτυχής εφαρμογή του θα απαιτήσει συντονισμένη προσπάθεια και αποτελεσματική διαχείριση. Η εφαρμογή δεν θα είναι εύκολη. Το άμεσο κόστος της οικονομικής προσαρμογής θα είναι σημαντικό. Βραχυπρόθεσμα θα έχει επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα και το διαθέσιμο εισόδημα. Όμως η εφαρμογή του προγράμματος θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα -πιθανότατα στη διάρκεια του 2013- στην ανάκαμψη της οικονομίας. Χωρίς περαιτέρω μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και χωρίς την αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας δεν είναι δυνατή η ανόρθωση της οικονομίας και η διαμόρφωση συνθηκών για υψηλή και βιώσιμη ανάπτυξη. Το πρόγραμμα προβλέπει ανάκαμψη της οικονομίας το 2013 και ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 2,5%-3% το 2014 και 2015.

Ο τελικός και ουσιαστικός σκοπός όλων μας είναι η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Τα τελευταία πέντε χρόνια η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Δυστυχώς αυτό ήταν αναμενόμενο. Σε μια οικονομία που αναπτυσσόταν χάρη στον υπερδανεισμό, όταν ο δανεισμός αυτός εκλείψει η κατανάλωση υποχωρεί, το κράτος δεν μπορεί να χρηματοδοτεί δαπάνες, και η οικονομική δραστηριότητα συρρικνώνεται. Το μοντέλο ανάπτυξης που είχαμε μέχρι το 2009 δεν ήταν βιώσιμο. Ήταν καταδικασμένο να τερματιστεί, και αυτό έγινε όταν τα δημοσιονομικά ελλείμματα διαμορφώθηκαν σε εξαιρετικά -πρωτοφανή- υψηλά επίπεδα, κληροδοτώντας μας ένα τεράστιο χρέος.

Ευθύνεται επίσης για την ύφεση το ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον οικονομικής στασιμότητας, που δεν επιτρέπει στην οικονομία μας να ανακάμψει μέσα από μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγών. Όμως ο πιο καθοριστικός παράγοντας είναι η αστάθεια και η αβεβαιότητα για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, ο φόβος της χρεοκοπίας και της εξόδου από το ευρώ, που σκιάζει τους αποταμιευτές, αναστέλλει τις επενδυτικές αποφάσεις, παγώνει την οικονομική δραστηριότητα, εμποδίζει την ανάκαμψη της οικονομίας. Στην αβεβαιότητα, την αστάθεια και την ανασφάλεια θέτει τέρμα η συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους και το αξιόπιστο οικονομικό πρόγραμμα που τη συνοδεύει.

Η προσαρμογή της οικονομίας μας δεν τελειώνει σε ένα χρόνο. Για την ολοκλήρωση των αλλαγών θα χρειαστεί σκληρή προσπάθεια, συνέχεια και συνέπεια, δημιουργική συνεργασία και πνεύμα ενότητας των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων. Εμπιστοσύνη στις δυνάμεις μας και πίστη στην ανάγκη να αλλάξουμε τη χώρα μας.

Το πρόγραμμα περιέχει πολλές ρυθμίσεις τις οποίες θα έπρεπε να είχαμε υιοθετήσει από μόνοι μας προ πολλού. Αν τις είχαμε εφαρμόσει όταν οι συνθήκες ήταν ευνοϊκότερες, ποτέ δεν θα είχαμε φτάσει σε τόσο δεινή κρίση.

Το πρόγραμμα αυτό όμως περιέχει και ρυθμίσεις που καμία κυβέρνηση δεν θα υιοθετούσε υπό ομαλές συνθήκες. Μέτρα που δοκιμάζουν τις αντοχές και πλήττουν το εισόδημα μεγάλου μέρους της κοινωνίας μας. Έχουμε απόλυτη επίγνωση ότι το οικονομικό αυτό πρόγραμμα συνεπάγεται οδυνηρές θυσίες για τους Έλληνες, οι οποίοι έχουν ήδη δοκιμαστεί σκληρά.

Λένε ορισμένοι: από ένα τέτοιο οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει επώδυνα μέτρα, προτιμότερη θα ήταν η χρεοκοπία. Πλανώνται οικτρά όσοι υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, ή δημαγωγούν επικίνδυνα. Μια άτακτη χρεοκοπία θα έριχνε τη χώρα μας σε μια καταστροφική περιπέτεια. Θα δημιουργούσε συνθήκες ανεξέλεγκτου οικονομικού χάους και κοινωνικής έκρηξης. Οι δυσμενείς συνέπειες μιας άτακτης χρεοκοπίας θα ήταν πολλαπλές και εξαιρετικά επώδυνες για την ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Το κράτος θα αδυνατούσε να πληρώσει μισθούς, συντάξεις, να καλύψει στοιχειώδεις λειτουργίες, όπως τα νοσοκομεία και τα σχολεία, καθώς έχει ακόμα πρωτογενές έλλειμμα ύψους 5,2 δισ. ευρώ. Δηλαδή τα έσοδα του κράτους δεν αρκούν για να καλύψουν τις δαπάνες, ακόμα κι αν παύαμε να εξυπηρετούμε το χρέος.

Οι άμεσες περικοπές δαπανών στις οποίες θα έπρεπε να προχωρήσουμε, στην περίπτωση μιας άτακτης χρεοκοπίας, θα οδηγούσαν σε πραγματική κατάρρευση μισθών και συντάξεων, καθώς μάλιστα θα ήταν ακόμα πιο δύσκολη η είσπραξη των φόρων.

Η εισαγωγή βασικών αγαθών, όπως φάρμακα, πετρέλαιο, μηχανήματα κτλ., θα γινόταν ιδιαίτερα προβληματική, αφού η χώρα, τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας, θα έχανε κάθε δυνατότητα πρόσβασης σε δανεισμό και η ρευστότητα θα συρρικνωνόταν. Επιχειρήσεις θα έκλειναν μαζικά, αδυνατώντας να αντλήσουν χρηματοδότηση.

Το βιοτικό επίπεδο των Ελλήνων στην περίπτωση μιας άτακτης χρεοκοπίας θα κατέρρεε, και η χώρα θα παρασυρόταν σε μια μακρά δίνη ύφεσης, αστάθειας, ανεργίας και εξαθλίωσης.

Οι εξελίξεις αυτές θα οδηγούσαν, αργά ή γρήγορα, στην έξοδο από το ευρώ. Από χώρα του πυρήνα της Ευρωζώνης, η Ελλάδα θα καταντούσε χώρα αδύναμη, στο περιθώριο της Ευρώπης.

Κοιτάμε τον ελληνικό λαό στα μάτια με πλήρη συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης. Το κοινωνικό κόστος που συνεπάγεται το πρόγραμμα αυτό θα είναι περιορισμένο σε σύγκριση με την οικονομική και κοινωνική καταστροφή που θα ακολουθούσε εάν δεν το υιοθετήσουμε.

Το Eurogroup στη χθεσινή του συνεδρίαση δεν ενέκρινε το νέο πακέτο χρηματοδοτικής στήριξης της Ελλάδας και κατά συνέπεια την εκκίνηση της διαδικασίας για την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους με τη συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών (του PSI). Ανέβαλε τη λήψη απόφασης κυρίως λόγω αβεβαιοτήτων και προβληματισμών που αφορούν το πολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα εφαρμοστεί το πρόγραμμα. Εκφράστηκαν έντονες αμφιβολίες αν υπάρχει ουσιαστική πολιτική βούληση και ενότητα για την υλοποίηση της οικονομικής πολιτικής και αξιοποίηση των χρηματοδοτικών πόρων που θα τη συνοδεύσουν. Ζητείται η έγγραφη δέσμευση των πολιτικών αρχηγών ότι θα στηρίξουν την εφαρμογή του προγράμματος, καθώς και λεπτομερέστερη εξειδίκευση του τρόπου με τον οποίο θα επιτευχθεί η προβλεπόμενη μείωση των δαπανών και ένα αναλυτικότερο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των προαπαιτούμενων δράσεων. Τονίστηκαν οι κίνδυνοι ανεπαρκούς υλοποίησης της οικονομικής πολιτικής εξαιτίας πολιτικών σκοπιμοτήτων και της αδυναμίας του κρατικού μηχανισμού. Οι συσσωρευμένες καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που συμφωνήθηκαν στο παρελθόν έχουν έντονα προβληματίσει και έχουν δημιουργήσει κλίμα γενικευμένης αμφισβήτησης της αξιοπιστίας της χώρας. Όλα αυτά οδήγησαν στην αναβολή της απόφασης.

Ταυτόχρονα, όμως, είναι γεγονός ότι και οι αντοχές του ελληνικού λαού αγγίζουν τα όριά τους. Ο ελληνικός λαός και οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας προβληματίζονται γιατί παραβλέπεται, υποτιμάται ή δεν αναγνωρίζεται η μεγάλη πρόοδος που έχει σημειωθεί στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής σταθερότητας και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, καθώς και οι τεράστιες θυσίες μας. Δύο αριθμοί συνοψίζουν την πρόοδο αυτή: Κατά τα τελευταία δύο έτη έχει περιοριστεί το πρωτογενές δημοσιονομικό έλλειμμα κατά 8 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ, ενώ παράλληλα έχει ανακτηθεί περίπου το 1/3 της ανταγωνιστικότητας που χάθηκε κατά τα προηγούμενα δέκα έτη. Παρά τις καθυστερήσεις στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων έχουμε κατορθώσει πολλά με μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος, όπως καταγράφεται από τη συνεχιζόμενη ύφεση και την αύξηση της ανεργίας σε επίπεδο υψηλότερο του 20%. Η μη αναγνώριση της προσπάθειας που γίνεται, της προόδου που συντελείται, του τεράστιου οικονομικού και κοινωνικού κόστους προσαρμογής, και παράλληλα η επικριτική στάση ορισμένων εταίρων προβληματίζουν και απογοητεύουν τον ελληνικό λαό και αποδυναμώνουν την προσπάθεια ολοκλήρωσης της διαδικασίας αναδιάρθρωσης της οικονομίας.

Στις 11 Νοεμβρίου του 2011 μέσα σε δραματικό κλίμα κλήθηκε η κυβέρνηση αυτή για να πετύχει έναν ιστορικά εθνικό σκοπό. Να αποτρέψει τη χρεοκοπία της χώρας, να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της διεθνώς και να δώσει στον έλληνα πολίτη μια προοπτική και αισιοδοξία για το μέλλον της Ελλάδας. Η συρρίκνωση του ελλείμματος, η αναδιάρθρωση της λειτουργίας των αγορών, η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος δεν είναι παρά εργαλεία για την επίτευξη αυτών των εθνικών σκοπών.

Στην πορεία αυτή όλοι γνωρίζαμε ή οφείλαμε να γνωρίζουμε ότι θα είχαμε ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο. Δύσκολο πολιτικά, δύσκολο οικονομικά, δύσκολο κοινωνικά. Ο ελληνικός λαός όμως εναπόθεσε στην κυβέρνηση αυτή και στα κόμματα που τη στηρίζουν ελπίδες και αγωνίες που εκφράζουν τις μεγάλες προσπάθειες και θυσίες του.

Τρεις μήνες μετά, σήμερα, είμαστε σε απόσταση αναπνοής από το σημείο μηδέν. Είτε καταλήγουμε σε μια συμφωνία που θα βάλει τη χώρα σε μια νέα τροχιά, είτε αν κάνουμε πίσω, δειλιάζοντας άλλη μια φορά στην ιστορία μας, θα πάμε σε κατάρρευση. Θέλω να είμαι σαφής. Οι στιγμές δεν είναι απλώς κρίσιμες, είναι δραματικές για τη χώρα. Έχουμε κορυφαία ιστορική ευθύνη όλοι μας. Ο καθένας μας θέλει να κάνει το καλύτερο για τη χώρα αυτή - για τον κόσμο που αγωνιά σήμερα. Σε μια τέτοια κατάσταση για μένα δεν υπάρχει δίλημμα. Υπάρχει ένα και μόνο ζητούμενο: να υπερβούμε, ίσως για μια και μοναδική φορά στην προσωπική και πολιτική ζωή του καθενός, ό,τι αφορά το άτομό μας και να δώσουμε ολόκληρο τον εαυτό μας και τα πάντα για να σωθεί η χώρα και να αποτρέψουμε τη χρεοκοπία και μια εθνική ήττα. Πατριωτικό σήμερα δεν είναι να ρίξουμε τις ασπίδες, αλλά ενωμένοι, ακόμα και με σφιγμένα τα δόντια, να πάρουμε τις αναγκαίες δύσκολες αποφάσεις για τη σωτηρία της χώρας.

Έχω πλήρη συνείδηση, ότι όσα πρέπει να αποφασίσουμε είναι εξαιρετικά επώδυνα. Αν θεωρώ ότι πρέπει να συνεχίσουμε είναι γιατί ο εναλλακτικός δρόμος θα μας επιφυλάξει μια πραγματικότητα που θα είναι πολλαπλάσια επώδυνη. Ιστορικά επώδυνη. Στον δημόσιο λόγο περίπου 11 εκατομμύρια πολίτες αυτής της χώρας ακούνε συνεχώς για αδιέξοδα, ακούνε την απαξίωση, ακούνε την απαισιοδοξία, χωρίς να βλέπουν μια εθνική ανάταση να ξεφύγουμε από τη μοιρολατρία. Την ίδια ώρα, ένα εκατομμύριο πολίτες ζουν την ανεργία. Σήμερα 11 εκατομμύρια Έλληνες πρέπει επιτέλους να ακούσουμε και ένα λόγο για το πού θα φτάσουμε αν αρνηθούμε να βάλουμε στην άκρη όσα λάθη έγιναν και μας οδήγησαν εδώ, και για το πώς θα ξεφύγουμε από εδώ, για το πώς θα υπερβούμε την κρίση.

Θα είναι μια τεράστια αδικία της ιστορίας, η χώρα από την οποία ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, που τα τελευταία 65 χρόνια βίωσε έναν εμφύλιο και μια δικτατορία, αλλά πρόκοψε, οικοδόμησε την ευημερία της, οικοδόμησε μια δημοκρατία, θεσμούς και αξίες, να φτάσει στην πτώχευση και να βρεθεί, από ένα ακόμα λάθος, σε εθνική απομόνωση και εθνική απόγνωση.

Το πρόγραμμα που έχετε μπροστά σας και η χρηματοδοτική στήριξη που θα το συνοδεύει είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να διασώσουμε τα σημαντικότερα κεκτημένα των τελευταίων δεκαετιών, για να διασφαλίσουμε τη θέση της Ελλάδας στην ομάδα των πιο αναπτυγμένων χωρών της Ευρώπης και στο ευρώ. Και είναι απολύτως αναγκαίες για να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα. Αυτή η κυβέρνηση συνεργασίας συγκροτήθηκε με μια κύρια αποστολή, που αποτυπώνει τη βούληση της πλειονότητας του ελληνικού λαού: να πράξουμε ό,τι απαιτείται προκειμένου να αποτραπεί μια άτακτη χρεοκοπία και οι καταστροφικές συνέπειες που θα προκαλούσε. Είμαι βέβαιος ότι το Υπουργικό Συμβούλιο έχει επίγνωση της ιστορικής κρισιμότητας και θα πράξει το καθήκον του».

Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2012

Ελληνική Τραγωδία

  • The New York Times


Η Γερμανία επιμένει ότι μόνο οι περαιτέρω περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα θα αναγκάσουν κατά κάποιο τρόπο τους Έλληνες πολιτικούς στην αναμόρφωση της οικονομίας (και θα πείσουν τους Γερμανούς ψηφοφόρους να εγκρίνουν περισσότερα χρήματα για τη διάσωση). Αλλά αυτή η προσέγγιση έχει δοκιμαστεί και έχει γίνει το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη μεταρρύθμιση.


Μια επίμονη αντιπαράθεση παίζεται αυτή την εβδομάδα μεταξύ μιας σχεδόν πτωχευμένης Ελλάδας και των λάθος καθοδηγούμενων Ευρωπαίων εταίρων, που πρέπει να πληρώσουν τους λογαριασμούς της. Το αποτέλεσμα είναι, δυστυχώς, προκαθορισμένο. Η Ελλάδα θα πρέπει να δώσει στην Ευρώπη το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος από αυτό που της ζητούν. Δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τα χρήματα της Ευρώπης, ακόμη κι αν πνίξει τις συνθήκες της Ευρώπης. Από τα μέχρι τώρα δεδομένα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε να γνωρίζουν ότι αυτή η προσέγγιση δεν θα λειτουργήσει.
Στις αρχαίες τραγωδίες ο από μηχανής θεός έδινε τη λύση. Στη σημερινή ελληνική τραγωδία αναζητείται μάταια


Η καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, ο κύριος αρχιτέκτονας της καταστροφικής κακοδιαχείρισης της κρίσης χρέους της ευρωζώνης, μπορεί να συνεχίσει να προσποιείται ότι σκληρότερες δόσεις δημοσιονομικής λιτότητας θα αποκαταστήσουν την οικονομική υγεία της Ελλάδας και των άλλων ταραγμένων από τα υπέρογκα χρέη χωρών της Ευρώπης. Ή μπορεί να αναγνωρίσει ότι μόνο ένας συνδυασμός ενός μεγαλύτερου χώρου για δημοσιονομική αναπνοή και προώθησης της ανάπτυξης των μεταρρυθμίσεων - όπως το άνοιγμα των κλειστών αγορών εργασίας, η διάλυση των κρατικών μονοπωλίων και ο εξορθολογισμός της γραφειοκρατίας - μπορεί να επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αλλά μειώνοντας τους μισθούς, την απασχόληση και τις δημόσιες δαπάνες σε όλους τους τομείς, όπως ζητά η Ευρώπη, το μόνο που θα κάνει είναι να εμβαθύνει την ύφεση.

Η Ελλάδα έχει μεγάλο βαθμό ευθύνης για τα προβλήματά της. Για χρόνια, η κυβέρνηση παρείχε ψεύτικους αριθμούς στην Ευρώπη για το έλλειμμα, κρύβοντας τα ανεξόφλητα συσσωρευμένα χρέη. Η νέα κυβέρνηση που εξελέγη το 2009 αποκάλυψε το ψέμα, δέχθηκε μια συμφωνία διάσωσης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη συνέχεια απέτυχε να εκπληρώσει τις μεταρρυθμίσεις για το άνοιγμα της αγοράς. Με τα μέτρα λιτότητας να συρρικνώνουν την οικονομία και τα φορολογικά έσοδα και τα λάθη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αυξάνουν τα επιτόκια, χάθηκαν οι στόχοι για το έλλειμμα. Η απογοήτευση της Ευρώπης είναι κατανοητή. Είναι σωστό να επιμείνει στις μεταρρυθμίσεις για το άνοιγμα της αγοράς από τα πολιτικά κόμματα της Ελλάδας πριν την παράδοση των 171 δις $, το επόμενο πακέτο των χρημάτων διάσωσης, το οποίο χρειάζεται η Ελλάδα από τον Μάρτιο.

Αλλά οι διαπραγματευτές, οι τρεις βασικοί πιστωτές της Ελλάδας - Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο - είναι λάθος να συνδυάζουν τα νόμιμα αιτήματα για μεταρρυθμίσεις στην αγορά με τις καταστροφικές απαιτήσεις για μέτρα λιτότητας. Αυτές περιλαμβάνουν, στον ιδιωτικό τομέα, περικοπές αποδοχών, οι οποίες θα εμβαθύνουν τη σοβαρή ύφεση στην Ελλάδα, μειώνοντας περαιτέρω την ικανότητά της να πληρώσει τα χρέη.

Η ύφεση στην Ελλάδα είναι τριών ετών, η ανεργία πλησιάζει το 20 %, τα επίπεδα διαβίωσης έχουν μειωθεί αισθητά και η υγειονομική περίθαλψη έχει αποδομηθεί. Εν τω μεταξύ, ο δείκτης του χρέους της Ελλάδας προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν συνεχίζει να ανεβαίνει. Ακόμη και η προσδοκία της μείωσης κατά 70% της αξίας του υφιστάμενου χρέους, από τους πιστωτές του ιδιωτικού τομέα, δε θα το μειώσουν σε βιώσιμα επίπεδα. Η Γερμανία επιμένει ότι μόνο οι περαιτέρω περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και τους μισθούς του ιδιωτικού τομέα θα αναγκάσουν κατά κάποιο τρόπο τους Έλληνες πολιτικούς στην αναμόρφωση της οικονομίας (και θα πείσουν τους Γερμανούς ψηφοφόρους να εγκρίνουν περισσότερα χρήματα για τη διάσωση). Αλλά αυτή η προσέγγιση έχει δοκιμαστεί και έχει γίνει το μεγαλύτερο εμπόδιο για τη μεταρρύθμιση.

Σε μια δημοκρατία, οι πλειοψηφίες μπορούν να κινητοποιηθούν κατά ειδικών συμφερόντων, αν μπορούν να δουν το οικονομικό όφελος για τη δική τους ζωή. Αναγκάζοντας όμως όλους τους Έλληνες να υποφέρουν, χωρίς πραγματικές προοπτικές ανακούφισης, η Ευρώπη ενώνει τη χώρα, τώρα μαστιζόμενη από απεργίες, ενάντια σε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Οι Έλληνες πολιτικοί ανησυχούν ότι αγκαλιάζοντας τα μέτρα λιτότητας πολύ πρόθυμα αυτό θα ήταν πολιτική αυτοκτονία στις εκλογές της άνοιξης. Θα πρέπει να δεσμευτούν για αναπτυξιακές μεταρρυθμίσεις προς την κατεύθυνση του ανοίγματος της αγοράς ανεξαρτήτως ποιο κόμμα θα κερδίσει τις εκλογές. Αλλά δεν θα είναι σε θέση να κρατήσουν τις υποσχέσεις αυτές αν η σκληρότερη λιτότητα θα είναι το τίμημα μιας τέτοιας συμφωνίας.